Brazilië zoekt vervolg voor economisch succesrecept

Het Braziliaanse bruto binnenlands product steeg in 2007 met 5,3 procent en de consumptie voor de eindejaarsperiode was de hoogste in tien jaar. De Brazilianen kochten in 2007 2,45 miljoen nieuwe auto’s, vrachtwagens en bussen - dertig procent meer dan in 2006.  Tussen januari en november 2007 kwamen er 1,93 miljoen banen bij in de formele sector, de lonen stegen en kredieten deden de koopkracht nog toenemen, ook bij bejaarden en mensen met een laag inkomen.

President Lula had het in zijn jaarlijkse toespraak over een “deugdzame cirkel”, waarbij een hogere consumptie zorgt voor meer investeringen, meer productie en meer banen, waardoor een grote interne markt ontstaat. “Brazilië heeft ontdekt hoe het kan groeien zonder sociale uitsluiting”, zei Lula, “We zijn een land van velen aan het worden en we houden niet op voor Brazilië het land van iedereen is.”

Neoliberaal

De voormalige vakbondsman hield van in het begin enkele beleidsopties aan die hij eerder als “neoliberaal” had veroordeeld, zoals een fiscaal soberheidsbeleid en een autonome centrale bank die de inflatie zo laag mogelijk houdt. Tegelijk slaagde hij erin miljoenen banen te creëren en de interne productiesector te stimuleren, om zo tot de beloofde “brede markt voor de massa” te komen.

Het ging Lula overigens niet altijd economisch voor de wind. Tijdens zijn eerste ambtstermijn groeide de economie maar matig en vooral dankzij de export. Zijn herverkiezing in 2006 dankte Lula vooral aan de sociale programma’s die hij had ingevoerd en de lage inflatie. Pas in de voorbije twee jaren sloeg de interne economische motor aan, wat Brazilië meteen minder vatbaar maakt voor internationale conjunctuurschommelingen of turbulentie op de financiële markten.

Inflatiespook

Ondanks de voorspoed ontwaren economen nu al enkele donkere wolken aan de horizon. In november was er nog altijd 8,2 procent werkloosheid, het laagste cijfer sinds 2002 maar nog altijd ver van de volledige tewerkstelling waar Lula naar streeft. Ook een plotse knik in de groeicurve valt niet uit te sluiten en de meest onmiddellijke bedreiging is de inflatie. Die bedroeg 4,3 procent in 2007, tegenover slechts 3,14 in 2006. De Centrale Bank waarschuwde al dat ze haar basisrente van momenteel 11,25 procent nog kan verhogen.

Lula’s regering moet ook het wegvallen van 15 miljard euro fiscale inkomsten compenseren omdat een belasting op het betaalverkeer niet werd verlengd. Dat moet gebeuren door te snoeien in de uitgaven, wat een invloed zal hebben op investeringen in infrastructuurwerken en de economische groei.

Daarnaast zijn er nog andere zwakke punten, zoals een gebrek aan energiecapaciteit om de groei te ondersteunen. Het duurt nog jaren voor de omstreden kern- en waterkrachtcentrales klaar zijn die momenteel vooral in het Amazonegebied worden gebouwd.

Economen als de voormalige Economieminister Luiz Carlos Bresser Pereira waarschuwen bovendien voor een “vroegtijdige desindustrialisering”, door de hoge wisselkoers van de reaal. De Braziliaanse munt staat stevig door het grote handelsoverschot, vooral door de export van landbouwproducten en grondstoffen, en de hoge interest trekt risicokapitaal aan.

De dure reaal versterkt op korte termijn de koopkracht van de arbeiders en zorgt zo voor welvaart op korte termijn, zegt Bresser. Op langere termijn dreigt de binnenlandse productiesector echter te worden weggevaagd door goedkopere import.