Buitenland volgt referendum met argusogen

Dinsdag kwam de Braziliaan Valter Pecly Moreira aan in Venezuela. Hij leidt voortaan de missie van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS), de belangrijkste bemiddelaar in het aanslepende conflict tussen Chávez en de oppositie. VN-secretaris-generaal Kofi Annan stuurt zijn adviseur voor Latijns-Amerikaanse zaken, Diego Cordovez. En de Mercosur, het grootste Zuid-Amerikaanse handelsblok, schakelt de voormalige Argentijnse president Eduardo Duhalde in. Op vraag van Argentinië zal nog een andere oud-president uit dat land, Raúl Alfonsín, van de partij zijn.

De instanties die verantwoordelijk zijn voor de organisatie van het referendum, hebben nog veel meer waarnemers uitgenodigd. Verscheidene regionale organisaties die zich bezig houden met de begeleiding van verkiezingen zijn aangesproken, en daarnaast ook Nobelprijswinnaars als Mikhail Gorbatjsov, Rigoberta Menchú, Adolfo Pérez Esquivel, Gabriel García Márquez en Joseph Stiglitz. Waarschijnlijk hoopt Caracas op die manier het monopolie van de Organisatie van Amerikaanse Staten en het Amerikaanse Carter-centrum - een andere belangrijke bemiddelaar in de Venezolaanse crisis - te verdunnen. Met name de missie van de OAS koos volgens de regering de voorbije tijd partij voor de oppositie.

De Europese Unie, die de activiteiten van de OAS-missie en het Carter-centrum in Venezuela de voorbije maanden met 600.000 dollar steunde, heeft laten weten ook te willen deelnemen aan het toezicht op het referendum, maar is nog niet uitgenodigd.

De aanwezigheid van waarnemers is een belangrijk thema omdat het wantrouwen tussen de aanhangers en de tegenstanders van Chávez zo groot is. Chávez zegt dat hij het resultaat van de bevraging zal respecteren. Maar de oppositie vreest dat de organisatie van het referendum en het tellen van de antwoorden gemanipuleerd zal worden. Het regime zou daarbij gebruik kunnen maken van zijn meerderheid in het parlement en het overwicht van aanhangers in het gerecht en in instellingen als de Verkiezingsraad en de Poder Ciudadano, een ombudsdienst.

Het referendum moet beslissen of Chávez tot 2007 - het einde van zijn reguliere ambtstermijn - kan aanblijven. De linkse populist heeft in eigen land de ondernemers, de vakbonden en een aanzienlijk deel van de bevolking tegen zich in het harnas gejaagd. Chávez overleefde de voorbije jaren een staatsgreep, een algemene staking van twee maanden, militairen die dwars gingen liggen en een reeks acties van burgerlijke ongehoorzaamheid. Internationaal krijgt Chávez vooral tegenwind uit Washington.

De Venezolaanse regering lijkt in geen geval van plan zich de les te laten spellen. Tijdens een ontmoeting met zijn Chileense ambtsgenoot Ricardo Lagos eiste VS-president George W. Bush maandag een eerlijk en open referendum, waarbij de Venezolanen de kans krijgen voor hun mening uit te komen zonder represailles te moeten vrezen. Dinsdag reageerde het Venezolaanse ministerie van Buitenlandse Zaken met de opmerking dat Washington niet goed geplaatst is om andere landen te vertellen hoe ze verkiezingen moeten organiseren. In Venezuela wint de kandidaat die de meeste stemmen haalt, sneerde Caracas. (PD/ADR)