Burkina Faso wil af van heksenvervolging

“Het dragen van het lichaam”, zo heet de praktijk in Burkina Faso: als een overlijden verdacht bevonden wordt, draagt een groep mannen het lichaam door het dorp. Ze geloven dat het lichaam zal aanwijzen wie verantwoordelijk is voor de dood. De verdachten – vrijwel altijd vrouwen – worden dan uit hun huis verdreven.

Volgens het ministerie van Sociale Actie en Nationale Solidariteit zijn al zeshonderd vrouwen slachtoffer geworden van de praktijk. De meesten hebben onderdak gevonden in een van de elf centra in het land, die gerund worden door niet-gouvernementele organisaties.

“Het zijn meestal vrouwen die beschuldigd worden van hekserij”, zegt Gérard Zongo van de ngo Commission Justice et Paix (CJP). “Als het mannen zijn, kunnen ze in andere dorpen terecht.”

Het land is een campagne gestart om de verbanning van vrouwen tegen te gaan. Tegen 2016 moet het ministerie van Sociale Actie de verantwoordelijkheid overnemen voor de slachtoffers. De vrouwen krijgen toegang tot juridische en psychosociale en financiële hulp.

Hekserij

Burkina Faso deed er vijf jaar over om het plan klaar te krijgen. Volgens Boukary Sawadogo, directeur-generaal van het ministerie, heeft dat vooral te maken met de gevoeligheid van het thema in het West-Afrikaanse land. “We wilden geen oordeel vellen over hekserij in Burkina, maar we wilden wel reageren op de feiten: uitsluiting en geweld”, zegt hij. “Het is een sociaal fenomeen dat niet gewoon met een wet gestopt kan worden. Het is een proces dat vraagt om een positieve instelling door iedereen. Als de traditionele chiefs er niet klaar voor zijn, zul je nooit je doel bereiken.”

Organisaties die rond het thema werken, zijn blij met het plan. Maar ze vinden dat het ambitie mist. “In tegenstelling tot wat mensen denken, kunnen we deze praktijk snel beëindigen”, zegt Zongo. “Er is gewoon behoefte aan duidelijke wetgeving, zoals een verbod op het dragen van het lichaam.”

Niet perfect

“Het is goed dat er een plan is, maar het is niet perfect”, zegt ook Haridata Dacouré, voorzitter van de ngo Femmes et Droits pour le Développement. Maar Dacouré gelooft niet dat een simpel verbod de praktijk kan indammen. De praktijk wordt uitgevoerd door het volk, en het is moeilijk om een hele groep te vervolgen en te veroordelen. Wat wel zou kunnen werken, is een boete voor het dorpshoofd, zegt ze.

“We vinden dat het probleem dringend erkend moet worden”, zegt zuster Maria van het Delwindé Centrum in Ouagadougou, waar bijna vierhonderd vrouwen opgevangen worden. “Om de publieke opinie te sensibiliseren en maatregelen te nemen tegen aanvallen op mensen die als enig misdrijf hebben dat ze zichzelf niet kunnen verdedigen.”