Cancún doet Wereldbank en IMF nadenken over democratisering

IMF-directeur Horst Kohler stelde gisteren in zijn openingstoespraak dat de internationale beleidsstructuren, het IMF inbegrepen, een brede dialoog moeten stimuleren om ervoor te zorgen dat er terdege rekening wordt gehouden met de opinies van alle landen. Wereldbankvoorzitter James Wolfensohn was in een interview nog duidelijker: ik denk dat het probleem (van de stem van ontwikkelingslanden die onvoldoende gehoord wordt) ernstig is en een uitdaging vormt voor onze aandeelhouders. Het zou me niet verbazen dat er meer onderhandelingen komen over het thema, en over de verdeling van het stemrecht. Dat lijkt me in de lijn te liggen van de uitkomst van Cancún.

Ontwikkelingslanden en actiegroepen dringen al lang aan op een hervorming van de bestuursorganen van de Wereldbank en het IMF. Het onderwerp had eigenlijk al behandeld moeten worden op de lentevergaderingen van de twee instellingen, maar het agendapunt werd net voor het begin van die bijeenkomsten afgevoerd. De grote industrielanden hebben het voor het zeggen in de Wereldbank en het IMF. De grootste acht industrielanden hebben elk een directeur in de beheerraad van de twee instellingen, terwijl de 46 landen van Afrika bezuiden de Sahara bijvoorbeeld samen maar twee directeurs naar Washington kunnen sturen. Daardoor controleren de rijke landen 60 procent van de stemmen in de beheersorganen.

De Wereldbank en het IMF tillen zwaar te tillen aan de mislukking van Cancún. IMF-directeur Kohler stelde dat de mislukking van de handelsbesprekingen de internationale gemeenschap moet wakker schudden. Handel is de sterkste motor voor wereldwijde groei en armoedebestrijding, en die motor werkt het best in een multilaterale context die gebaseerd is op regels.

Volgens Kohler moeten alle lidstaten van de Wereldhandelsorganisatie nu de nodige politieke wil aan de dag leggen om uit de impasse te komen en zo snel mogelijk terug te keren naar de onderhandelingstafel. Meer dan ooit hangt het welslagen af van het leiderschap van de grote industrielanden. Landbouw blijft de sleutel om beslissende vooruitgang te boeken. De Wereldhandelstop in Cancún mislukte onder meer omdat de industrielanden niet wilden ingaan op de eis van de ontwikkelingslanden om stevig het mes te zetten in de overvloedige subsidies waarmee ze hun boeren bedenken.

In zijn toespraak in Dubai stemde Wereldbankbaas Wolfensohn in met de redenering van Kohler. De ontwikkelingslanden vinden dat ze zelf zware inspanningen hebben geleverd (door hun grenzen op te stellen voor internationale handel), maar zien niet genoeg tegenprestaties, analyseerde Wolfensohn. De Wereldbank en het IMF hebben er mee voor gezorgd dat arme landen hun economie de voorbije jaren begonnen open te gooien - hun hulp gaat steevast gepaard met aanbevelingen in die richting. De twee instellingen hebben minder mogelijkheden om ook de industrielanden ertoe aan te zetten die koers consequent te volgen.

De krachtmeting tussen Noord en Zuid in Cancún is een belangrijk gespreksonderwerp in Dubai. Verscheidene delegaties van ontwikkelingslanden maken gebruik van de vergaderingen om hun ongenoegen over de onderhandelingen op de Wereldhandelstop nog eens te ventileren. Maar zolang de machtsverhoudingen in de bestuursorganen van de twee instellingen niet veranderen, blijft het bij woorden.