Caribische leiders trachten impasse te doorbreken

Bijna dagelijkse vallen er nu doden of gewonden tijdens demonstraties tegen de Haïtiaanse president Jean-Bertrand Aristide. De protesten worden verslagen door een groeiend leger journalisten, fotografen en cameramensen. Na vier jaar politieke crisis lijkt de wereldpers het eiland opnieuw ontdekt te hebben. In Port-au-Prince beconcurreren cameraploegen mekaar voor het beste standpunt en de snelste transmissie.

De nieuwsflashes geven de harde realiteit mee waarin de Haïtianen leven. De jongste weken kwamen duizenden, soms tienduizenden, mensen op straat om het aftreden van de president te eisen. Da afgelopen vier maanden doodden politie en gewapende Aristide-groepen ongeveer vijftig mensen – vooral protestanten of voorbijgangers. Ook heetgebakerde oppositiegroepen vermoordden een aantal mensen. Radiostations en zendmasten zijn een geliefd doelwit in de strijd om de macht – meer dan een dozijn zenders zijn uit de lucht gehaald door brandstichting en vernielingen.

De tweedaagse vergadering in Nassau heeft de volle steun van de Verenigde Staten, die erg verveeld zitten met de crisis die zich afspeelt voor hun kust. De Canadese premier Paul Martin en Amerikaanse topdiplomaten treden op als waarnemers. Veel waarnemers zagen de poging van de CARICOM als de laatste kans op een compromis. De Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) trachtte jarenlang onderhandelingen op te starten, zonder noemenswaardig resultaat. Nu is het de beurt aan de Caribische Gemeenschap (CARICOM). De Caribische leiders hebben de president uitgenodigd samen met een ‘democratisch platform van het maatschappelijke middenveld en de politieke oppositie’ – vier partijen, vertegenwoordigers van de Kerk, van de vakbonden en van de werkgevers.

Tot een dialoog lijkt het echter niet te komen. Charles Baker, de coördinator van het platform laat aan duidelijkheid niets te wensen over: “We gaan uitleggen waarom we niet willen onderhandelen met Jean-Bertrand Aristide”. Aristide van zijn kant heeft opgeroepen tot “dialoog, compromis en verkiezingen” – hij stelde vorige week een stembusslag in het vooruitzicht voor juli. In het verleden is voldoende gebleken dat eerlijke verkiezingen onder Aristide niet mogelijk zijn, zegt de oppositie.

De protestbeweging die nu op kruissnelheid is, ontstond naar aanleiding van de vervalste parlementsverkiezingen van 2000. Het bedrog van Aristides Lavalas-partij leidde tot een boycot van de presidentsverkiezingen enkele maanden later. Aristide won de stembusslag en sindsdien trachten internationale donoren en geldschieters beide groepen tot een dialoog te bewegen.

De voorbije drie jaar hebben de bemiddelingspogingen elkaar in sneltempo opgevolgd: diverse ambassadeurs belegden allerhande vergaderingen en de OAS stuurde twee dozijn delegaties en een speciale missies voor de versterking van de democratie, met een budget van zes miljoen dollar. Ook de inspanningen van de katholieke Kerk hadden tot dusver geen effect. Deze week trokken de bisschoppen hun compromisplan in dat ze afgelopen herfst met de steun van Washington op tafel legden. De voortdurende schendingen van de mensenrechten hebben het plan achterhaald gemaakt, zei de Haïtiaanse Kerk dinsdag in een verklaring. Veel priesters en bisschoppen riepen Aristide de afgelopen weken in bedekte termen op om ontslag te nemen.