Chávez ? SI!

Beide partijen hebben middelen noch emoties gespaard om het gelijk aan hun kant te krijgen. De oppositie heeft massaal ingezoemd op de jongeren aan de universiteiten, die traditioneel ofwel apolitiek ofwel tegen Chávez gekant zijn. Zoals bij vorige gelegenheden hadden de tegenstanders in dit milieu graag een Oranje revolutie op gang gebracht, tegen “dictator” Chávez, naar het voorbeeld van Oekraïne, maar die is niet echt van de grond gekomen. 
Chávez zelf heeft man en macht ingezet om het publiek in het hoofd te hameren dat alleen de “pitiyankies” neen stemmen (een term die hij heeft uitgevonden om de zeggen: “de door de VS gesteunde oppositie”). Hij heeft hiervoor verkiezingsbrigades op pad gestuurd en liederen laten maken die van ’s morgens tot ’s avonds door de luidsprekers van de straten weergalmden. De strategie heeft gewerkt. Uiteindelijk hebben de ja-stemmers het gehaald. De slogan “Euh! Ah! Chávez no se va! – Chávez stapt niet op- heeft zich bewaarheid.

Voorlopig onvervangbaar

Die ja-stem behalen was cruciaal voor de chavisten. ‘Als Chávez dit referendum verliest, kan dat gezien worden als de belangrijkste nederlaag in het proces,’ zei Eleazar Diaz, hoofdredacteur van de krant Ultimas Noticias enkele weken voor het referendum. Om verschillende redenen.
Ten eerste, omdat men vreest dat eenmaal de oppositie aan de macht zou komen, er geen spaander heel wordt gelaten van wat de voorbije tien jaar door Chávez is gerealiseerd, zoals de sociale programma’s. Al was het alleen maar omwille van de afkeer die de oppositie heeft voor deze Bolivariaanse revolutie. Maar de ja-stem was ook zo belangrijk, omdat het chavisme op dit ogenblik geen vervanger heeft voor leider Hugo – en daar ook niet echt werk van gemaakt heeft.
De enige die misschien in de buurt kwam, aldus Miguel Angel Contreras, socioloog aan de Centrale Universiteit van Caracas, is Aristóbulo Ituri. Bij de gemeenteverkiezingen van november 2008 was die kandidaat voor de PSUV – de partij van Chávez- voor het hoofdstedelijk district Caracas, een charismatische figuur en groot stemmentrekker. Maar hij moest het afleggen tegen oppositiekandidaat Ledesma. ‘We zouden echt heel hard moeten werken om tegen 2012 een andere kandidaat klaar te hebben die populair genoeg is om de verkiezingen te winnen en bekwaam genoeg om het proces verder te zetten’, aldus Ruben Martínez, een diep-rode Chávez militant in Caracas.
De partij kan nu even gerust zijn en zich concentreren op de echte noden. Want die zijn er heel wat: de belabberde economische situatie, de schandelijke verwaarlozing van het platteland, de onveiligheid en grenzeloze corruptie, om de belangrijkste te noemen. 

Knock-out voor de oppositie 

Twee belangrijke redenen waarom Chávez dit referendum gewonnen heeft, hebben betrekking op de oppositie. Aanvankelijk ging het referendum enkel over de herverkiesbaarheid van de president, maar omwille van de kritiek van de oppositie is de vraagstelling uitgebreid naar de onbeperkte herverkiesbaarheid van alle politieke mandaten die door verkiezing worden aangesteld. Dat betekent dat ook bij de oppositie de sterke kandidaten in de running kunnen blijven, en ook voor hen komt dat wel goed uit.
Een tweede reden waarom de oppositie de overwinning voor het SI-kamp mee in de hand heeft gewerkt, is omdat die oppositie er niet in slaagt een aantrekkelijk inspirerend project naar voor te schuiven, en een persoon met visie die zo’n project kan incarneren.
De oppositie van de rechter zijde komt vooral van de rijke bovenklasse, de zakenwereld van grote en kleine ondernemers, de vroegere directie van de nationale petroleummaatschappij PVDSA, die hij in februari 2002 in zijn tv-programma Alo Presidente collectief had ontslagen. Die sectoren worden versterkt en aangedreven door grote mediaconcerns met als koploper Globovisión. (Voor RCTV werd de verlenging van de licentie geweigerd) en kranten als El Nacional, El Universal en Tal Cual. In de vroege jaren van de revolutie, was er ook dissidentie in de eigen entourage van Chávez,  met een groep rechtse militairen.
Die verschillende sectoren vonden elkaar in de staatsgreep van 11 april 2002, een datum die het scharnierpunt is van dit bolivariaanse decennium. Onder druk van het volk, en door het ongrondwettelijk optreden van de oppositie, keerde de president twee dagen later versterkt weer. Daarop volgde de staking van de nationale petroleummaatschappij PVDSA, meer dan twee maanden lang, van december 2002 tot februari 2003. Met vernietigende sabotages aan de installaties en miljarden dollars verlies. Maar dat volstond niet om Chávez ten val te brengen.
Ten einde raad besloot de oppositie, toen verenigd in de Nationale Convergentie, om een herroepingsreferendum te houden, op 15 augustus 2004. Maar ook daar miste ze haar doel: Chávez werd overtuigend herbevestigd door het volk. “Fraude”, zo heette het bij de oppositie, maar de internationale waarnemers (OAS, Centrum Carter) ontkenden dit formeel. De oppositie toonde zich een slechte verliezer, met weinig respect voor de regels van de democratie. Bij de parlementsverkiezingen van 2005 besloot de oppositie om niet deel te nemen, waardoor ze ook haar plaatsen in het parlement verloor.
Chávez was er in geslaagd om langs volledig democratische weg de politieke scène te domineren. Bij de presidentsverkiezingen van 2006 bundelde de oppositie de krachten om Manuel Rosales, gouverneur van de oliedeelstaat Zulia, als kandidaat voor te stellen. Die haalde 36,8 procent van de stemmen, tegenover 62,8 voor Chávez. 
De grootste oppositiepartij vandaag is die van Rosales, El Nuevo Tiempo. Maar bij de lokale verkiezingen van november 2008 haalde die niet meer dan 6 procent van de stemmen. De andere belangrijke oppositiepartij, Primero Justicia, haalde  5,8 procent. De vroegere grote partijen Copei, AD en MAS zijn verbrokkeld geraakt. De katholieke kerk is verdeeld. De bisschoppenconferentie is expliciet tegen Chávez maar de religieuzen aan de basis zijn even verdeeld als het Venezolaanse volk.

Een revolutie in stappen

• 4 febuari 1992: staatsgreep van Hugo Chávez als opstandige legerofficier aan het hoofd van de Movimiento Bolivariano Revolucionario 200 (MBR-200), een revolutionaire beweging de 200ste verjaardag van Simon Bolivar in het vaandel draagt.
• 6 december 1998: Chávez wint de presidentsverkiezingen en wordt op 4 februari 1999 president van Venezuela. Om duidelijk te maken dat het gaat om een breuk met het verleden, roept hij zijn regeerperiode uit als het begin van de Vde Republiek. De IV de Republiek was dan de periode van 1958 tot 1998, die werd gedomineerd door Acción Democratica (AD – sociaal-democraten) en Copei (christen-democraten), die in het zogenaamde “Pacto de Punto Fijo” in 1958 hadden afgesproken onder elkaar de macht en het geld te verdelen.
• Op 15 december 1999 wordt een referendum gehouden waarin de nieuwe grondwet wordt goedgekeurd. In juli 2000 werd Chávez in nieuwe verkiezingen –op basis van de nieuwe grondwet- bekrachtigd als president van het Bolivariaanse Venezuela, voor een periode van zes jaar.
• In augustus 2004 werd op aanvraag van de oppositie een “herroepingsreferendum” gehouden, waarbij de president tot aftreden kan gedwongen worden indien hij minder stemmen haalt dan het aantal waarmee hij werd gekozen. Chávez wint. 
• Bij de parlementsverkiezingen van 4 december 2005 behaalt het officialisme de overhand in het parlement.
• De presidentsverkiezingen van 2006 wint Chávez van Manuel Rosales; op 10 januari 2007 is die nieuwe ambtstermijn ingegaan, die loopt tot eind 2012.
• In 2 december 2007 stemden de Venezolanen tegen het referendum over diepgaande wijzigingen aan de grondwet. Het was het eerste referendum dat Chávez verloor.
• Referendum van 15 februari over de onbeperkte herkiesbaarheid van alle functionarissen die door verkiezingen worden aangesteld; gewonnen door het officialisme.

‘Hiermee is de derde etappe van de revolutie ingezet’, klonk het triomfantelijk uit de mond van Chávez op de avond van het referendum. De eerste etappe was de stichting van de Vijfde Republiek, de periode van 1999-2002, toen een staatsgreep Chávez voor twee dagen afzette. 2002- januari 2009 de tweede etappe; 2009-2019, volgende decennium.
Als alles normaal verloopt, zouden er eind 2012 verkiezingen komen. Maar tegen dat het zo ver is, loopt er nog veel water naar de zee…