Chili gaat confrontatie met folterverleden aan

Op 11 september is het dertig jaar geleden dat generaal Pinochet met een
gewelddadige coup de democratisch verkozen president Salvador Allende van de
macht verdreef en in Chili een militaire dictatuur vestigde. Dertien jaar na
de val van Pinochet, in 1990, lijkt de jonge Chileense democratie eindelijk
rijp om klaarheid te scheppen in het recente duistere verleden van het land.
Het parlement buigt zich deze maand over een wetsontwerp dat honderden
onopgeloste gevallen van mensenrechtenschendingen wil berechten. De families
van de gefolterde en vermoorde slachtoffers koesteren de hoop dat er een
einde komt aan de straffeloosheid van de beulen van Pinochet.

De nieuwe wetten concentreren zich rond nieuwe vormen van schadeloosstelling
en voorzien in opvang en steun voor de families van de naar schatting 3.000
omgebrachte slachtoffers. Voorts zouden inspanningen worden gedaan om de
resten van ongeveer 1.000 “verdwenen” opposanten. Naar de daders toe zouden
driehonderd schuldigen van folterpraktijken – meestal militairen – gestraft
worden.

In totaal zouden zo’n half miljoen Chilenen, op een totaal van zestien
miljoen inwoners, op een of andere manier geleden hebben onder de repressie
van de dictatuur. Het verwerken van het trauma zou
volgens de Chileense president, Ricardo Lagos, moeten leiden naar een
hechtere samenleving, waar meer burgerbewustzijn heerst, en waar een brutale
staatsgreep als in 1973 niet langer mogelijk is. Die weg is lang, erkent
hij, en dient te gebeuren in vier gescheiden stappen: onderzoek, justitie,
herstel en verzoening.

Een op te richten “herstelcommissie” zou in een eerste fase zich
concentreren op het onderzoek naar de onopgeloste gevallen van
mensenrechtenschendingen in de jaren zeventig en tachtig. In een officieel
register zou van elk slachtoffer worden geregistreerd welke fysieke of
psychologische schade hij of zij geleden heeft. En wordt bekeken of het
slachtoffer medische, psychologische of sociale bijstand nodig heeft.

Eens dat werk er op zit, zou de Chileense justitie zorg dragen voor het
politiek en moreel herstel. De Chileense staat zou openbaar schuld bekennen
voor de schade. Slachtoffers krijgen opnieuw een attest van goed gedrag en
zeden, iets dat ze sinds hun vervolging tijdens de dictatuur kwijtspeelden.

Chili doet het heel anders dan bijvoorbeeld Spanje, waar er bijna dertig
jaar na de dictatuur van Franco nog steeds geen openbaar pardon is gedaan
door de regering. “In Chili is het nodig tabula rasa te maken met het
verleden”, zei de Chileense minister van Buitenlandse Zaken, Soledad Alvear,
aan IPS tijdens een bezoek aan Brussel. “Verzoenen zonder
herstelbemiddeling zou niet werken bij ons. Daarvoor waren de folteringen en
de misdaden van de staat tegen de bevolking te groot.”

***** + Ethical Commission Against Torture http://www.derechos.org/nizkor/chile/Comtorturachl.html
+ Amnesty International Chili http://www.chile-esmeralda.com/documents/amnesty_international.htm



Ref : LA HD