China in 45 interviews

Onder meer omdat VRT-radiojournalist  Ng Sauw Tjhoi, zelf met Chinese roots, en auteur-leerkracht Marc Vandepitte het China-verhaal vertellen aan de hand van 45 interviews waarvan het merendeel met Chinezen in verschillende maatschappelijke posities: een boer, de Chinese directeur van Greenpeace, een ondernemer, een vakbondsman… Wel valt op dat er geen enkele fabrieksarbeider -toch de actor waarop de Chinese opgang in grote mate steunt- in de reeks voorkomt. De verscheidenheid van de verschillende gezichtspunten laat toe de onbeschrijflijke veelzijdigheid van dat gigantische China min of meer recht te doen.
De auteurs schrijven duidelijk vanuit een milde welwillendheid tegenover communistisch China. Hier niks van de dikwijls al te makkelijke westerse zelfingenomenheid waarmee wordt afgegeven op de sterke staatsinmenging, de mega-vervuiling, de zeer lage lonen van de eenvoudige arbeider en de groeiende ongelijkheid. De interviews maken duidelijk waar dit China vandaan komt, hoe het zijn eigen weg heeft ontwikkeld, hoe enorm de uitdagingen zijn, hoe snel de dingen evolueren en hoe pragmatisch de leiders tegenwoordig denken. Zelfs Chen Xichun, decaan van de partijschool van Shanghai, vindt dat je je nooit mag blindstaren op teksten: ‘Het is de praktijk die zal uitwijzen of er een juiste beslissing is genomen. We laten ons nog altijd leiden door de belangrijkste theorieën van Marx maar we proberen vooral de problemen in de praktijk op te lossen.’
Soms dekken de auteurs met hun welwillendheid naar mijn gevoel net iets te veel miserie toe. Zo wordt wel erkend dat de meeste Chinezen “zich moeten zien te behelpen” als het om gezondheidszorg gaat, maar er wordt niet bij gezegd wat dit concreet betekent: hoe ziek ze ook zijn, mensen komen tegenwoordig een kliniek niet binnen als ze niet eerst 50 of 100 euro inkomgeld op tafel kunnen leggen. Onlangs stierf een vierjarig jongentje dat per ongeluk pesticide dronk omdat de kliniek weigerde zijn maag leeg te pompen zolang het inkomgeld niet was betaald.
Het interview met Chen Denghua, een sociaal voelende kapitalist die lid is van de KP, bevestigt dat China de klassieke (kleinlinkse) denkschema’s overhoop haalt. Dat is kennelijk ook gebeurd bij Marc Vandepitte die in eerdere publicaties over het Cuba van Castro nog beweerde dat het einde van het Cubaanse socialisme in zicht is zodra ook maar het geringste vrij ondernemerschap op het land werd losgelaten terwijl hij nu de uitleg van de Chinese leiders aanvaardt dat (gestuurd) kapitalisme noodzakelijk is als overgangsstadium naar het socialisme. China is niet in zwartwitschema’s te vatten en dat is zo gewild door Deng Xiaoping zelve: als de poes maar muizen vangt.
Made in China door Ng Sauw Tjhoi en Marc Vandepitte. Uitgegeven door EPO. 295 blzn, ISBN 90 6445 407 8