China in de wereld

Als de blinde vlekken dan toch ingekleurd worden, verdwijnt de jasmijngeur en maneschijn, en keert de realiteit met haar fricties, bedreigingen en historische gewicht terug -ook voor China.
De economische cijfers maskeren immers het feit dat een meerderheid van de Chinezen nog altijd afhankelijk is van de landbouw om in zijn levensonderhoud te voorzien -op akkertjes van gemiddeld 0,1 hectare. De auteurs maken hierbij iets te weinig duidelijk hoe de interne migratie dit gegeven in sneltempo omkeert tot een gemengd bestaan van (tijdelijke) industriearbeid en blijvende gebondenheid aan de grond.
Feit is dat er enorme en groeiende tegenstellingen bestaan in China tussen nieuwe rijken en achtergebleven plattelandsbewoners, tussen de boomende kustprovincies en de oude industriebastions van het binnenland, tussen burgers die soms aan hun lot overgelaten worden en apparatsjiks die de Communistische Partij vooral zien als een instrument om aan sociale promotie te doen voor zichzelf.
Ook op mondiaal vlak toont China veel gezichten tegelijk. Het is het assertieve groeiland dat zijn oude rol van supermacht opnieuw wil opnemen, het ontwikkelingsland dat liever deel uitmaakt van de Derde Wereld dan van de G8, de gegeerde handelspartner met onlesbare dorst naar energie en grondstoffen, de investeerder die het niet zo nauw neemt met de mensenrechten, het militaire zwaargewicht in een regio die voortdurend balanceert op de rand van het conflict (Taiwan, Noord-Korea, het Japanse oorlogsschrijn, de Spratley Eilanden)…
Een van de constanten in die schijnbaar tegengestelde China’s, schrijven de auteurs, is het gegeven dat de machthebbers in Peking een duidelijke strategie voor ogen hebben en -zeker bij hun internationale optreden- altijd de eigen groei voor ogen hebben. Daarvoor mikt China vandaag (nog?) niet op militaire macht, maar op diplomatiek-economische netwerken, waarin het zelf een centrale rol speelt. In de conclusies citeren de auteurs een Qing keizer: ‘Om het centrum te domineren, moet men de periferie beheersen.’ ‘De recente generaties leiders in Peking lijken deze boodschap zeer goed te hebben gevat.
China heeft de Derde Wereld hard nodig om als machtige en welvarende staat opnieuw een centrumpositie op de internationale scène te veroveren.’ Geeraerts en Holslag beweren dat China zich voor die strategie richt op derdewereldlanden als Zuid-Afrika en Brazilië, die zichzelf als poortwachters van hun continent profileren. ‘Steden als Lagos en Durban zijn in feite grote comptoirs waar de natuurlijke rijkdommen uit het achterland vergaard worden alvorens verscheept te worden naar Azië.’ Of de impliciete beschuldiging van economisch kolonialisme bevestigd wordt in de toekomst, is nog open voor discussie.
Wie nog eens een nuchter en verhelderend boek over het ware gewicht van China in de wereld van vandaag en morgen wil lezen, wordt in elk geval door Jonathan Holslag en Gustaaf Geeraerts op zijn of haar wenken bediend. De twee academici schrijven bovendien leesbaar Nederlands, geen geringe prestatie in hun beroepsgroep.
Macht of mythe? Achter de schermen van het Chinese groeimirakel door Gustaaf Geeraerts en Jonathan Holslag is uitgegeven door VUB Press. 300 blzn. ISBN 90-54-87-393-0