China trekt zich weinig aan van internationale druk op Iran

Volgens de Verenigde Staten probeert Iran nucleaire wapens te vervaardigen. Teheran ontkent dat ten stelligste. Onder internationale druk heeft de Iraanse regering wel beloofd haar programma voor de verrijking van uranium op te schorten. Donderdag vergaderde de IAEA in Wenen om een onderzoek naar verdachte Iraanse nucleaire activiteiten te bespreken. Iran riskeert dat de IAEA op korte termijn het dossier doorstuurt naar de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, die reële sancties kan nemen. Maar dan moet China, een van de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad die over een vetorecht beschikken, dergelijke strafmaatregelen wel goedkeuren. De kans dat zoiets gebeurt, lijkt niet bijzonder groot.

De regering in Peking is zelfs geen voorstander van de overheveling van het dossier naar de Veiligheidsraad. Dat kreeg Seyed Hossein Mussavian, de Iraanse afgevaardigde bij het IAEA, bij zijn recent bezoek aan Peking naar eigen zeggen opnieuw te horen van ambtenaren van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. Op 6 november had Li Zhaoxing, de Chinese minister van Buitenlandse Zaken, al dezelfde boodschap gebracht tijdens zijn bezoek aan de Iraanse leider Khatami. Li verklaarde toen ook dat hij zijn Amerikaanse en Britse ambtsgenoten had laten weten dat Iran goed samenwerkte met het IAEA.

De goede banden tussen de twee Aziatische landen bestaan al lang, maar worden hechter door de steeds grotere commerciële belangen. China is op zoek naar energiebronnen om zijn snel groeiende economie draaiende te houden. Het is op dit moment de op één na grootste olie-importeur ter wereld. Iran is, na Saoedi-Arabië, de op één na grootste olie-exporteur. Peking en Iran zijn natuurlijke bondgenoten, zei de Iraanse minister van Olie Bijan Zandaneh onlangs in de China Business Weekly. Op dit moment betrekt China 13,6 procent van zijn olie uit Iran.

China is ook geïnteresseerd in de Iraanse aardgasvoorraad. Die wordt geschat op 26,6 biljoen kubieke meter - het op één na grootste reservoir ter wereld. De Sinopec Group, een van de vier grote oliemaatschappijen van de Chinese overheid, bereidt momenteel een masterplan voor om het reusachtige aardgasveld in Yadaravan aan te boren. In ruil zal het Chinese overheidsbedrijf
in de volgende 25 jaar 250 miljoen ton vloeibaar aardgas uit Iran aankopen. Het akkoord dat beide landen hierover eind oktober, is het grootste aardgascontract dat Iran sinds 1996 binnenhaalde. Het is tussen de zeventig en de honderd miljard dollar waard.

Op langere termijn hoopt Peking een pijplijnproject in Iran te bemachtigen om de Iraanse olie 386 kilometer te vervoeren tot aan de Kaspische zee, waar aansluiting zou kunnen zijn op een geplande pijpleiding van Kazachstan naar China. De Iraanse regering wil dan weer een beroep doen op China voor de constructie van snelwegen en van een metronetwerk in de hoofdstad Teheran. Meer algemeen biedt de groeiende vraag naar consumptieartikelen in Iran grote mogelijkheden voor Chinese bedrijven die zich op de export willen storten.

De steeds nauwere banden tussen China en Iran mogen dan al van commerciële aard zijn, ze hebben vanzelfsprekend belangrijke gevolgen op het geopolitieke vlak. Rusland, India en andere staten zouden het voorbeeld van China kunnen volgen en goede handelsbetrekkingen als pasmunt gebruiken in Irans nucleaire dossier. Japan, dat de concurrentie van China als energie-importerende grootmacht in de nek voelt, zal er misschien voor kiezen Iran te vriend te houden en daarom de eventuele internationale sancties tegen het land niet te ernstig nemen.

De intense Chinees-Iraanse handelsbetrekkingen maken ook het Amerikaanse embargo op grote investeringen in de Iraanse energiesector weinig efficiënt. Toenmalig president Bill Clinton voerde het embargo in 1995 precies in om Teheran onder druk te zetten zijn nucleaire ambities af te zweren.