China versterkt greep op internet

De campagne werd aangekondigd op de Chinese staatstelevisie, waar men een lijst van 19 internetbedrijven vrijgaf die zich ernstige zorgen moeten maken over hun verder functioneren in China. De bekendste namen zijn Google en Baidu (de grootste Chinese zoekrobot). Beide zouden al te vaak doorverwijzen naar sites met “obscene of pornografische inhoud”, en daar geen efficiënte maatregelen tegen willen nemen. Google reageerde al door te stellen dat er helemaal geen sprake is van pornografische inhoud en dat het bedrijf de Chinese wetten te allen tijde naleeft.
Andere prominente sites op de lijst zijn het populaire forum Tianya Club, infotainmentsite Sina, zoekrobot Sohu en portaal- en gamesite NetEase. Naast het plaatsen van weinig verhullende foto’s zouden zij zich ook schuldig maken aan “ongepaste commentaren”. Wat daar zoal mee bedoeld wordt, is niet geheel duidelijk. Managers van Chinese websites klagen dan ook dat de instructies waaraan ze zich moeten houden te vaag zijn, zodat niemand nog weet waar de lijn getrokken wordt.

Censuur

Het is lang niet de eerste keer dat China zijn greep op de inhoud van websites tracht te verstrakken. Zo is een vergunning nodig voor Chinese websites die nieuws online willen brengen of willen linken naar buitenlandse nieuwssites. Voorts hanteert de overheid een censuursysteem door “schadelijke” websites op te sporen (URL- en DNS-filters, surveillance van de inhoud) en vervolgens te blokkeren. Op dit moment zijn bekende sites als Technorati, BBC News en MySpace niet toegankelijk in China. In het Westen wordt vaak naar deze toestand verwezen met de term The Great Firewall.

Versoepeling

Toch komt deze aankondiging als een verrassing. Het voorbije jaar had China een veeleer soepele houding aangenomen. Eerder verboden sites als YouTube, Facebook en The China Times werden geheel of gedeeltelijk gedeblokkeerd. Een aantal gekende internationale websites leken zo meer en meer aanvaard te worden. Sites die wél onlangs op de zwarte lijst werden bijgeschreven, waren meestal vrij klein.
De dreigementen gaan dit keer ook verder dan het blokkeren van inhoud. Het officiële overheidsagentschap Xinhua liet er geen twijfel over bestaan dat bedrijven die de geëiste aanpassingen blijven weigeren “strenge straffen” riskeren, en zelfs een totale sluiting. In de televisie-uitzending over de aankondiging werden overigens bij wijze van waarschuwing beelden getoond van inbeslagnames.

Motief onduidelijk

Waarom China plots weer strenger wil optreden in verband met gevoelige inhoud op het internet, is moeilijk te achterhalen. De meningen lopen dan ook uiteen. Westerse waarnemers hadden al de vrees geuit dat het land naar aanleiding van de Olympische Spelen in Beijing in 2008 slechts tijdelijk wat goodwill zou tonen op vlak van vrije meningsuiting. Die vrees lijkt nu bewaarheid. Sommigen zien de oorzaak voor de strengere aanpak in de gevoelige politieke situaties die zouden kunnen ontstaan bij de verschillende verjaardagen die in 2009 plaatsvinden: de stichting van de Volksrepubliek China (1949), de opstand in Tibet (1959) en het bloedbad op het Tiananmenplein (1989). Onder meer de Chinese blogpionier Wang Junxiu is die mening toegedaan.

Pornografie

Het zou echter best kunnen dat het door China gebruikte argument, het bestrijden van “moreel verwerpelijke” zaken zoals pornografie, veel meer is dan enkel maar een façade. Volgens analiste Rebecca MacKinnon tonen peilingen aan dat de Chinese bevolking steeds meer bezorgd raakt over hun kinderen die te pas en te onpas in aanraking kunnen komen met pornografische beelden. Zij vermoedt dat de overheid hen op deze manier wil geruststellen. Onlangs nog werd een vrouw in Sjanghai gearresteerd omdat ze een seksvideo van zichzelf online had gezet. De huidige dreigementen staan met andere woorden niet alleen.