China wil geen slapende honden wakker maken

De ontwikkelingslanden willen volgende week op de ministertop van de Wereldhandelsorganisatie (WHO) garanties krijgen dat ze in de toekomst makkelijker landbouwproducten zullen kunnen uitvoeren. Ze eisen de afbouw van de invoertarieven die de rijke landen opleggen, en willen ook dat die landen de subsidiëring van hun eigen boeren verminderen.

China, nochtans een land met 800 miljoen boeren, houdt zich voorlopig volledig buiten dat debat tussen Noord en Zuid. Het feit dat het land, een van de jongste leden van de WHO, weinig ervaring heeft met internationale handelsonderhandelingen, is niet de enige reden waarom het zo stil blijft. China is een economische supermacht in wording en de rest van de wereld ervaart de snel toenemende export van goedkoop textiel, staal en andere nijverheidsgoederen uit het land als een serieuze bedreiging. Peking wil die angst niet nog versterken door al te zeer in de kijker te lopen.

Maar de Verenigde Staten vinden dat China klaar is een belangrijkere rol te gaan spelen bij de onderhandelingen. Het aandeel van China in de wereldhandel wordt steeds groter, net als de voordelen die het land eruit puurt, verklaarde de Amerikaanse handelsvertegenwoordiger Robert Portman.

Daarmee komt China in een lastig parket. Het land heeft meer diplomatieke affiniteit met de ontwikkelingslanden dan met het Westen, maar anders dan voor de meeste ontwikkelingslanden zijn nijverheidsgoederen voor China veel belangrijker dan landbouwproducten. Boeren produceren slechts 4 procent van de totale Chinese uitvoer. In India bedraagt dat aandeel 13% procent, in Brazilië 17% en in de meeste andere ontwikkelingslanden ligt het percentage nog hoger.

De Chinese landbouwuitvoer weegt eigenlijk veel te licht voor Peking om de rijke landen ermee voor de borst te stoten. De Chinezen willen in de eerste plaats hun exportmogelijkheden van nijverheidsgoederen ongeschonden houden. En dat lijkt een heksentoer te gaan worden. Veel landen schrijven sommige van hun economische problemen toe aan de explosieve groei van de Chinese export. Dat is onder meer het geval in de Verenigde Staten. De VS voeren aan dat de Chinese regering de nationale munt kunstmatig zwak houdt, waardoor Amerikaanse bedrijven niet langer kunnen concurreren met hun Chinese opponenten.

Sinds haar oprichting in 1995 tot juni 2004 heeft het WHO 2.500 onderzoeken geopend naar vermeende dumpingpraktijken. 386 daarvan waren tegen China gericht. In 272 gevallen werden effectief maatregelen opgelegd.

Peking stelt dat China het slachtoffer is van protectionisme. Toen China in 2001 lid werd van de WHO, verkreeg het de status van ‘geleide economie’ (NME) tot 2015. De NME-status moest de snelle toegang van het land tot de wereldeconomie vergemakkelijken. Maar China klaagt dat de EU en de VS de NME-status van China te pas en te onpas misbruiken om het land aan anti-dumpingmaatregelen te onderwerpen.

Dat is niet zo makkelijk bij landen die erkend worden als een markteconomie. De voorbije jaren wist China landen als Brazilië, Maleisië, Nieuw-Zeeland en Singapore te overtuigen China die status toe te kennen. Maar de VS en de EU weigerden onderhandelingen daarover. Daardoor blijft China kwetsbaar voor anti-dumpingmaatregelen van zijn voornaamste handelspartners.

Toch blijven de rijke landen op hun hoede voor een scenario waarin de Chinese regering opnieuw voluit de kant kiest van de ontwikkelingslanden. Dat deed ze eerder al tijdens de WHO-top in het Mexicaanse Cancún in 2003. De scherpe Noord-Zuidtegenstelling deed die top mislukken. (JV/PD)