China zet historisch erfgoed in om meer toeristen te trekken

China is volgende week gastland voor de achtentwintigste vergadering van het Comité voor het Werelderfgoed. Het land wil van die gelegenheid gebruik maken om aandacht te vragen voor zijn nationale schatten. Maar China heeft wel een probleem. Door de snelle verstedelijking verdwijnen historische stadsgezichten in snel tempo, waardoor er steeds minder te zien is voor toeristen die op zoek zijn naar het oude China.

Geïnspireerd door de toestroom van toeristen in pittoreske steden als Lijiang in de provincie Yunnan, een stad die Unesco met succes wist te beschermen, worden nu op zes plaatsen langs de rivier Yangtze plannen uitgewerkt voor replica’s van oude steden en dorpen. Er worden steden herbouwd die tijdens het vroege communistische tijdperk werden vernietigd of die verdwenen zijn als gevolg van de economische ontwikkelingen in de afgelopen twintig jaar.

De snelheid van de verstedelijking heeft iedereen verrast, zegt professor Ruan Yisan van het Nationale Onderzoekscentrum voor Historische Steden in China. Van de 2.000 historische steden die het land rijk was, zijn er nog maar honderd over. Ruan schat dat van die honderd slechts twintig nog min of meer in oorspronkelijke staat bewaard zijn gebleven.

Zhouzhuang was de eerste van de zes steden in de delta van de Yangtze waar het besef doordrong dat er meer geld te verdienen valt met het restaureren en kopiëren van oude gebouwen, dan met het slopen ervan. Zhouzhuang, ook wel het Venetië van China genoemd, ligt ongeveer 120 kilometer van Shanghai. De stad heeft vele smalle grachten met stenen bruggetjes, maar ook nieuwe winkelcentra en restaurants. Die zijn zoveel mogelijk gebouwd in de oude stijl. Het oude handwerk is vervangen door beton, dat echter kunstig verborgen is achter een laagje verf.

De activiteiten in Zhouzhuang en het nabijgelegen Tongli, brachten tenminste vier andere steden op een idee. Ook in Luzhi en Wuzhen (provincie Jiangsu) en in Nanxun en Xitang (provincie Zhejiang) viert de nostalgie sinds kort hoogtij. Daarnaast verrijzen door het hele land replica’s van oude bruggen, huizen en zelfs tempels.

Of iets authentiek is of niet, maakt lokale bestuurders niet veel uit, zegt Du Xiaofan, cultureel conservatiespecialist van Unesco in Peking. Als er in Zhouzhuang veel geld verdiend wordt met imitatie, dan proberen anderen hetzelfde te doen.

Van de 754 locaties op de Unescolijst, zijn er 29 in China. Alleen Spanje en Italië hebben meer officieel erkend werelderfgoed dan China. Unesco wil liever niet te veel locaties meer opnemen in de lijst. Vermelding heeft vaak tot gevolg dat het erfgoed door de toestroom van toeristen alleen maar meer te lijden krijgt, dat vastgoedhandelaren zich op de panden storten en dat de arme bevolking nog verder gemarginaliseerd wordt.

Op veel plaatsen in China wordt alles in het werk gesteld om op de lijst te komen, zegt Du. De problemen beginnen zodra ze de status van werelderfgoed binnen hebben. Alle afgebroken panden worden herbouwd, er is niemand die het toerisme in goede banen leidt en overal ligt rommel. Volgens Du is er momenteel maar één Unesco-locatie in China waar een beperkt aantal toeristen wordt toegelaten, en dat zijn de boeddhistische grotten bij Dunhuang.

China wil voor nog ongeveer honderd historische plaatsen een vermelding op de Werelderfgoedlijst. Maar als het Comité volgende week bij het eerder genomen besluit van één vermelding per jaar blijft, dan zal het langer dan een eeuw duren voordat alle nationale schatten de begeerde status krijgen. (JS/MM)