Chinese communisten uitgedroomd over ‘Scandinavisch socialisme’

Meer dan 2000 partijafgevaardigden zijn vanaf vandaag (15 oktober) bij elkaar in de Grote Hal van het Volk in Peking om de politieke bakens voor de volgende vijf jaar uit te zetten. Aan het congres van de grootste partij ter wereld ging achter de schermen flink wat politiek getouwtrek vooraf, wat er volgens insiders op wijst dat de partijleiding niet langer haar wil kan opleggen zoals dat vroeger het geval was.
In de partijkranten vond bovendien een naar Chinese maatstaven verrassend openhartig debat plaats over meer democratie. Li Rui, een bejaarde staatsman die nog secretaris was van Mao Zedong en tot de liberale vleugel van de partij behoort, brak in de gerespecteerde krant Yanhuang Chunqui (Doorheen de Tijden) een lans voor de Scandinavische sociaaldemocratie. Hij prees de sociale gelijkheid en politieke vrijheid die het model biedt en riep op tot ingrijpende politieke hervormingen.
Een andere partij-intellectueel, Yu Keping, baarde opzien met een boek dat als titel “Democratie is een goede zaak” meekreeg. “Van alle politieke systemen die de mensheid in de loop van de geschiedenis heeft ontwikkeld, is democratie het minste vatbaar voor misbruik”, schreef Yu.
Volgens krantenberichten in China en Hongkong bestuderen onderzoekers van de Centrale Partijschool sinds 2000 systematisch de ideologie en de organisatie van sociaaldemocratische partijen in West-Europa, met de bedoeling nuttige elementen over te nemen.
In mei dit jaar publiceerde professor Gao Fang, een specialist in de geschiedenis van het communisme, in het progressieve weekblad Southern Weekly een vergelijking tussen de Europese sociaaldemocratie en het “wetenschappelijk socialisme” waar China prat op gaat. De twee modellen hebben “gelijkaardige bronnen en doelstellingen”, beweerde Gao Fang.
Sindsdien bleven oproepen voor meer democratie uit. President Hu Jintao maakte in een toespraak in juni duidelijk dat het westerse model geen optie is en dat hij niet wil tornen aan de éénpartijstaat. Hu verwelkomde meer “politieke participatie” door het volk, maar benadrukte dat de veranderingen op een ordelijke manier moeten gebeuren, zonder de “leidersrol” van de partij aan te tasten.
“Het idee is dat we democratie promoten binnen de communistische partij”, zegt Liu Xirui, professor aan de Nationale Universiteit voor Administratie, “Dat zou wel eens een nieuw, Chinees model van democratie kunnen opleveren. We mogen niet zo enggeestig zijn van te denken dat er geen alternatieven zijn voor de Westerse stijl van democratie.”
Een schuchtere stap in de richting van meer partijdemocratie bestaat erin dat de afgevaardigden op het partijcongres tussen 230 kandidaten moeten kiezen voor de 200 posten in het Centraal Comité. Over de opvolging van Hu Jintao, een van de sleutelvragen van het congres, is er dan weer geen inspraak mogelijk: die zaak wordt geregeld met ouderwetse canapépolitiek.
De traditie wil dat Hu Jintao tijdens dit congres een opvolger aanduidt en ervoor zorgt dat zijn kroonprins gedurende vijf jaar ervaring kan opdoen in het Permanente Comité van het Politbureau van de partij. Voorlopig lijken nog twee kandidaten in de running: de 52-jarige Li Keqiang, partijsecretaris van de provincie Liaoning en de favoriet van Hu, en de 54-jarige Xi Jinping, de partijbaas van Sjanghai die kan rekenen om de steun van voormalig partijbaas Jiang Zemin.