Chinese mijnbouw steeds groter slachtveld

Onafhankelijke experts schatten dat er elk jaar ongeveer 10.000 Chinese mijnwerkers door ongevallen om het leven komen. Meer dan de helft van de Chinese kompels werkt in kleine mijnen die door plaatselijke besturen worden uitgebaat, en die staan ervoor bekend dat ze ongevallen zo veel mogelijk verzwijgen.

China is de grootste steenkoolproducent ter wereld en dekt 70 procent van zijn energiebehoefte met het zwarte goud. Toch wordt de sector schromelijk verwaarloosd. De veiligheidsmaatregelen laten te wensen over, veel mijnbouwbedrijven worden slecht bestuurd en ondanks de alarmerende ongevalstatistieken greep de overheid tot voor kort nauwelijks in.

De verdere stijging van het aantal mijnongevallen betekent gezichtsverlies voor de nieuwe generatie van politieke leiders die in China aan de macht is gekomen. Die hebben zich immers voorgenomen het lot van de door de recente economische omwentelingen zwaar beproefde Chinese arbeiders te verbeteren. De vijf miljoen Chinese mijnwerkers konden zelfs op speciale aandacht rekenen. Op de vooravond van het Chinese nieuwjaar vierde de huidige premier, Wen Jiabao, dat traditionele gezinsfeest samen met een ploeg mijnwerkers diep onder de grond.

Maar de Chinese overheid heeft steeds minder greep op de mijnbouw. Pogingen om kleine mijnen te sluiten lijken op dweilen met de kraan open. Veel van die koolputten, die meestal door privé-personen worden uitgebaat en waar vaak de meest elementaire blusinstallaties en andere veiligheidsapparatuur ontbreken, worden na een officiële verzegeling weer snel in gebruik genomen. Vaak gebeurt dat met de instemming van plaatselijke besturen, die hun aandeel in de opbrengsten hard nodig hebben om hun taken te kunnen vervullen.

Ook de grote staatsmijnen vallen nu onder de verantwoordelijkheid van regionale of zelfs plaatselijke besturen, een gevolg van de Chinese beslissing om de planeconomie te laten varen en de sector af te slanken. Maar dat betekent dat het zelfs in de staatsmijnen moeilijker is geworden de veiligheidsnormen te handhaven - winst maken komt nu voor de directies en lokale besturen op de eerste plaats.

Decentralisatie en privatiseringen hebben ook andere industriële sectoren in China met grotere veiligheidsproblemen opgezadeld. De Chinese Dienst voor Arbeidsveiligheid telde vorig jaar 14.924 slachtoffers van dodelijke arbeidsongevallen in de industrie - waarschijnlijk een forse onderschatting van het werkelijke aantal. Volgens de Internationale Arbeidsorganisatie komen er in China elk jaar op elke 100.000 werknemers meer dan 11 mensen om het leven bij arbeidsongevallen; in de VS bedraagt dat cijfer maar 2,19.

Chinese arbeiders kunnen zelf niet veel veranderen aan die situatie: onafhankelijke vakbonden die de zaak zouden kunnen aankaarten zijn verboden, en er staan genoeg werkzoekenden klaar om klagende werknemers prompt te vervangen.