Chinezen slopen laatste traditionele wijken

Tot nog toe was Gyantse, op 250 kilometer ten zuidwesten van de Tibetaanse hoofdstad Lhasa, één van de steden waar het Tibetaanse karakter het best bewaard was gebleven. Maar Peking herdenkt dit jaar op patriottistische wijze het verzet van de Tibetanen bij de Britse belegering van de Dzong, het fort op de heuvel bij Gyantse in 1904. Dat er geen enkele Chinees bij betrokken was, schijnt hen niet te deren. Voorafgaand aan de herdenking kreeg de stad een grondige facelift. De traditionele charme is nog slechts terug te vinden in de buurt van de Kumbun-stoepa en het klooster.

Iets soortgelijks gebeurde eerder in Lhasa, waar het Tibetaanse karakter alleen duidelijk bewaard is gebleven rond de Jokhang-tempel. Voor het Potal-paleis, het vroegere verblijf van de Tibetaanse spirituele leider Dalai Lama, die nu in ballingschap leeft, heeft de bezoeker nu uitzicht op discotheken en nachtclubs.

In Shigatse, de tweede stad in Tibet, werd vorig jaar bij het uit 1447 daterende Tashilumpu-klooster een groot plein aangelegd, een miniatuur van het plein van de Hemelse Vrede in Peking. Midden op het kale plein, met alleen bomen en struiken aan de rand, verrezen bronzen beelden. Vanaf de bankjes op het plein hebben de bezoekers uitzicht op het klooster en de openluchtsnackbar, waar Hindi-muziek galmt.

Shigatse, vanouds de stad van de Panchen Lama’s, hoogste spirituele leiders na de Dalai Lama, stond jarenlang bekend om de vele pelgrims die er kwamen. Maar tegenwoordig viert de commercie er hoogtij. Toeristen betalen omgerekend bijna zes euro entree. Pelgrims komen er nog wel, maar veel minder dan vroeger, omdat de elfde Panchen Lama (die nu ongeveer vijftien jaar oud is) door de Chinese autoriteiten werd gearresteerd en op een onbekende plaats wordt vastgehouden.

Met uitzondering van het klooster straalt ook Shigatse weinig Tibetaans meer uit. De stad is bijna volledig Chinees van karakter geworden. Desondanks proberen de Chinese autoriteiten toeristen te trekken door de aandacht te vestigen op het ‘heilige Tibet’. Slogans met die strekking prijken dan ook op de gigantische billboards die toeristen in Tibet welkom heten.

Op een van de bankjes op het plein zit een buitenlandse rugzaktoerist - van brons. Hij zit met zijn rugzak naast hem op een bankje en steekt twee duimen omhoog naar een eveneens bronzen Tibetaans jongetje, dat met zijn vingers een V-teken maakt terwijl zijn voet rust op een voetbal. Een andere, overduidelijk westerse rugzaktoerist, kijkt naar een man in een traditioneel Tibetaans gewaad. De geit naast hem duidt er op dat het om een herder gaat, al kleden herders zich meestal wat minder uitbundig. Wat het geheel vooral opmerkelijk maakt, is de mobiele telefoon in de hand van de herder, die zonder twijfel zijn toegenomen welvaart onder het huidige Chinese regime moet verbeelden.

Tibet is bijna volledig overweldigd door de Chinese kolonisatie, zegt Tibet-deskundige Robert Thurman van het Tibet House in New York, die recent nog een bezoek bracht aan Lhasa. Lhasa staat op het punt te veranderen in een metropool waar prachtige oude monumenten als een soort museum zijn ingesloten en waar vrome Tibetanen als vanouds hun Kora (religieuze rituele ronde) lopen, tussen druk verkeer, opzichtige marktkraampjes, karaokebarren en bordelen.

Daar komt nog bij dat de vijfdaagse reizen van Kathmandu (Nepal) naar Lhasa begeleid worden door Chinese gidsen, niet door Tibetaanse reisleiders die veelal in India studeerden, want hun loyaliteit aan de Dalai Lama maakt ze verdacht. De nieuwe Chinese reisleiders, die zich niet altijd even positief uitlaten over het ‘primitieve’ Tibet, zijn een doorn in het oog van de Tibetanen. “En elk jaar veranderen de regels en nooit wordt ons iets gevraagd,” zegt een Tibetaanse touroperator in Shigatse. (JS/ADR)