Colombianen bereiden zich voor op tijdperk na Uribe

Bij de vorige parlementsverkiezingen kwam de Liberale Colombiaanse Partij als grootste uit de bus. Uribes Sociale Partij van Nationale Eenheid haalde een zetel minder maar ging een coalitie aan met de liberale Partij van Radicale Verandering.

Deze verkiezingen hebben om meer dan een reden een bijzonder belang. In de aflopende legislatuur belandde een dertigtal parlementsleden in de cel op beschuldiging van samenwerking met extreemrechtse paramilitaire organisaties. De roep om vernieuwing is groot.

Maar de uitslag van zondag is vooral interessant in het licht van de presidentsverkiezingen, waarvan de eerste ronde op 30 mei plaatsvindt. President Uribe beëindigt nu zijn tweede termijn en zou er graag nog een derde bij doen.

Volgens de Colombiaanse grondwet kan dat niet. Uribe wilde daarom een referendum organiseren met de vraag de grondwet aan te passen en een derde presidentiële termijn mogelijk te maken. Het Grondwettelijk Hof besliste eind vorige maand dat zo’n referendum niet kon. Dat was een flinke opdoffer voor de president. Hoe sterk zijn coalitie nog is, zal zondag blijken.

Sleet

President Uribe kan nog steeds op een grote aanhang rekenen, onder meer dankzij successen tegen de drugskartels en de FARC-rebellen. In 2008 scoorde hij internationaal met de bevrijding van FARC-gijzelaar Ingrid Betancourt, een voormalig presidentskandidate die ook de Franse nationaliteit heeft.

Maar er zat sleet op Uribes populariteit. Dat werd de laatste weken nog eens duidelijk bij de vele manifestaties tegen de hervorming van de gezondheidszorg. De werkloosheid is bovendien gestegen tot meer dan 14 procent.

Daarbovenop komen de vele politieke schandalen. Op 24 februari werd ex-senator Mario Uribe, neef van de president, voor de tweede maal achter de tralies gezet voor banden met extreemrechtse paramilitairen. De dag voordien was een andere ex-senator, Álvaro García, tot veertig jaar cel veroordeeld voor gelijkaardige feiten.

Volgens de laatste peilingen zou Álvaro Uribe geen 50 procent meer gehaald hebben, had hij op 30 mei aan de presidentsverkiezingen deelgenomen.

Uribes partij duidde deze week de voormalige minister van Defensie Juan Manuel Santos aan als nieuwe kandidaat. Santos, een overtuigd Uribist, was twee jaar geleden verantwoordelijk voor de bevrijding van Betancourt.

Referendum

Het Grondwettelijk Hof oordeelde, met zeven stemmen tegen twee, dat een referendum over een derde ambtstermijn van Uribe ongrondwettelijk zou zijn. Het referendum schond onder meer de scheiding der machten, de democratische alternantie en het principe van democratische gelijkheid, zei het Hof.

De rechters struikelden bovendien over de campagne waarmee Uribe handtekeningen had opgehaald om het initiatief te steunen. Die kostte zesmaal meer en kreeg dertigmaal meer giften dan is toegelaten.

De campagne begon al in oktober 2007 en leverde uiteindelijk 5 miljoen handtekeningen op (Colombia telt 41 miljoen inwoners). Een belangrijk deel van de financiële steun kwam van zakenman David Murcia Guzmán, die vorige maand aan de Verenigde Staten werd uitgeleverd voor witwaspraktijken.

Voor zijn eerste herverkiezing, in 2006, had Uribe ook al eens de grondwet laten wijzigen.