Conflict neemt Colombiaanse allures aan

Sinds de maoïsten de wapens opnamen in februari 1996 stierven al meer dan 9.130 mensen in het conflict in het Himalaya-koninkrijk. Sinds het einde van het staakt-het-vuren in augustus vielen er meer dan 1500 doden, raakten 250 mensen vermisten en duizenden anderen moesten hun bergdorpen ontvluchten. Volgens de vermaarde de mensenrechtengroep Informal Sector Service Centre heeft de dodentol een macabere sprong gemaakt na het staakt-het-vuren van 6,56 naar 11,6 mensenlevens per dag.

Het dodental is verdubbeld sinds de vijandigheden weer begonnen zijn. Nepal is nu met voorsprong het meest gewelddadige conflict in Zuid-Azië, zegt Deepak Thapa, publicist en expert inzake het conflict.

Hoe is het zover kunnen komen? In augustus liep het zeven maand oude bestand stuk op het onoverkomelijke meningsverschil over het voortbestaan van het koningshuis. Twee maanden later lanceerde de regering een ambitieus programma om de maoïsten in bedwang te houden door het leger te mobiliseren. Een golf van maoïstisch geweld was het gevolg en daarop besloot de regering het koninklijke Nepalese leger (RNA) verregaande bevoegdheden te geven.

Vier maanden na het begin van het ééngemaakte commando plukt het arme koninkrijk de vruchten van de militarisering. De regering geeft het dodentol van 1.500 sinds augustus zelf toe. En de mensenrechtengroep Amnesty International heeft 250 vermiste gevallen van verdwijning gedocumenteerd. Het gaat vooral om burgers die door het leger ontvoerd werden.

De laatste maanden kent Nepal een ware plaag van ontvoeringen en standrechtelijke executies van burgers. Die trend verleent een aura van geloofwaardigheid aan de geruchten dat het leger een officieus ‘uitroeiingbeleid’ volgt door staatsvijanden te laten opruimen door doodseskaders. Daar bestaan geen harde bewijzen voor, maar diverse hooggeplaatste militairen bevestigen wel dat er sprake is van een beleid om ‘terroristen te terroriseren’.

Na acht jaar conflict kiezen zowel het leger als de Maoïsten volop voor geweld. De krachtverhouding kan nu als volgt worden omschreven: de maoïsten hebben de regering verliezen toegebracht in de eerste zeven jaar van het conflict, maar dat heeft zich intussen georganiseerd en tot de tanden toe bewapend. De maoïsten zitten in het defensief, maar de burgerbevolking deelt duidelijk mee in de klappen.

De jongste maanden wordt vooral het leger over de hekel gehaald voor vermeende mensenrechtenschendingen, maar ook de maoïsten vergrijpen zich aan onschuldige burgers en familieleden van soldaten. Verschillende bronnen hebben het de laatste dagen over gedwongen rekruteringen van duizenden kindsoldaten.

De jonge democratische instellingen van Nepal liggen intussen nog steeds in puin - het land wordt al bijna twee jaar bestuurd zonder parlement of verkozen gemeenteraden. Het gerecht kreunt onder de politisering en de corruptie en de ngo’s en de pers zijn monddood.

Veel donoren beginnen vragen te stellen, en dat betekent slecht nieuws voor de regering, want het gros van de uitgaven gebeuren met geld van buitenlandse donoren. In november keurde de Wereldbank nog een grote lening goed voor Nepal, maar de Utstein Group of donors liet toen al kritische geluiden horen. Meer donoren zullen dat voorbeeld volgen op het Nepal Development Forum in mei. Waarschijnlijk zal de geldkraan niet definitief dichtgaan, maar de geldschieters zullen zonder twijfel het herstel van het meerpartijenstelsel vragen.

De regering maakt zich sterk dat het allemaal beter zal gaan na de verkiezingen. Ik heb mijn partijgenoten gevraagd om zich voor te bereiden op een stembus dit jaar, zei premier Surya Bahadur Thapa van de RPP deze week. We willen ernstige verkiezingen houden en de veiligheid garanderen. Er zijn weinig partijen die geloven dat vrije en eerlijke verkiezingen mogelijk zijn in zo’n onveilig land.
We willen deelnemen aan elke verkiezing, zolang die veilig verloopt, maar we geloven niet dat zoiets mogelijk is in het huidige klimaat, zegt Prakash Saran Mahat, één van de leiders van Nepali Congress.