Congo opgezet met Swahili als werktaal AU

De Organisatie van Afrikaanse Eenheid, de voorloper van de AU, had het Swahili jaren geleden al als werktaal erkend. Op de derde top van de Afrikaanse Unie die in juli in het Ethiopische Addis Abeba plaatsvond, werden de 53 lidstaten van de nieuwe organisatie het eens de taal ook te gebruiken, naast Frans, Engels, Portugees en Arabisch.

Swahili is ontstaan aan de Afrikaanse oostkust en is een mengeling van lokale talen en Arabisch. In Tanzania, de wieg van het Swahili, en zijn buurlanden Kenia en Uganda is Swahili een officiële taal. Verder wordt er ook Swahili gesproken in Rwanda, Burundi, de Komoren, Mozambique, Malawi en de DRC. Lugunga bya Ombe, een correspondent van de Swahili-dienst van de BBC in Congo, schat dat ongeveer 70 miljoen Afrikanen de taal spreken.

In Congo behoort Swahili tot de vier Afrikaanse talen die in grote delen van het land begrepen worden. De andere talen zijn het Lingala, dat vooral in het noorden en in Kinshasa wordt gesproken, het Kikongo dat sterk staat in het westen en ook in de hoofdstad, en het Tshiluba uit de twee Kasai-provincies in het centrum van het land. De vier talen zijn enigszins in de verdrukking gekomen door het gebruik van het Frans in het onderwijs, maar ze worden wel gebruikt in radio- en tv-programma’s. Experts gaan ervan uit dat de belangstelling voor het Swahili kan toenemen door de erkenning van de taal door de AU. Voordien al reisden heel wat Congolese journalisten en linguïsten af en toe naar de universiteit van Dar es Salaam in Tanzania om hun kennis van de taal bij te spijkeren.

Swahili is de voertaal in vijf Congolese provincies die het hele oosten en een deel van het noorden en het zuiden van het land beslaan. Met de aankomst van het rebellenleger van Laurent-Desiré Kabila in Kinshasa in 1997 nam ook het belang van de taal in de hoofdstad toe – de opstandelingen van toen spraken allemaal Swahili.

In Kinshasa blijkt Swahili niet zomaar aanvaard te worden door Lingala-sprekers. Die taal werd de voorbije decennia erg populair doordat veel Congolese muzikanten ervoor kozen. Dat het concurrerende Swahili aanvankelijk vooral door militairen werd gesproken, zorgde voor veel terughoudendheid bij andere taalgroepen.

Swahili kan een extra splijtzwam worden in Congo als politici in de verleiding zouden komen de bestaande gevoeligheden te manipuleren. Maar volgens Yoka Liye, een professor Taalkunde aan universiteit van Kinshasa, heeft Swahili alles in zich om bij te dragen tot verzoening in het land. “De taal is geïnspireerd door de culturen aan de Afrikaanse oostkust, die gebaseerd zijn op compromis en onderhandeling. Bovendien is het een erg dynamische taal, die bijvoorbeeld ook termen produceert om alles wat met moderne technologie te maken heeft te beschrijven.” (PD)