Corruptie doet water weglekken

Uit een recent rapport van het Water Integrity Network (WIN) en Transparency International (TI) bleken veel waterproblemen direct of indirect te maken hebben met corruptie. “Corruptie is alomtegenwoordig in de watersector en maakt water ondrinkbaar, ontoegankelijk of onbetaalbaar”, zegt het rapport. “De problemen duiken op van het boren van waterputten in Afrika over de bouw van waterzuiveringstations in Azië tot de planning van waterkrachtcentrales in Latijns-Amerika.”
In ontwikkelingslanden is er vooral sprake van kleinschalige corruptie waarbij de arme bevolking het meeste te verliezen heeft. Een onderzoek in Kenia bijvoorbeeld bracht aan het licht dat 66 procent van de gezinnen te maken kregen met watercorruptie. Bij een gebrek aan water zijn de armen het eerste slachtoffer, omdat het water afgeleid wordt naar rijkere wijken.

Campagne tegen corruptie

Het WIN wil nu een brede coalitie smeden van organisaties om de corruptie te bestrijden. “We moeten partnerschappen en coalities opzetten op globaal, nationaal en regionaal niveau om de corruptie te verminderen door meer transparantie en verantwoording”, zegt de organisatie.
“Mensen in ontwikkelingslanden hebben weinig te zeggen over de problemen waar ze onder lijden”, zegt Dr. Hakan Tropp van het Internationale Waterinstituut in Stockholm. Eén van de drempels die overwonnen moeten worden volgens Tropp is angst. Veel mensen bang zijn om corruptie aan de kaak te stellen uit angst voor represailles van machtige ambtenaren.
“Het is niet makkelijk”, zegt Jasper Tumuhimbise, anticorruptieactivist in Oeganda. “Als je het alleen doet, zul je een doelwit worden. Daarom moet je eerst een groep vormen. We zijn er uiteindelijk in geslaagd om publieke verantwoordingsfora samen te stellen. Daar komen gebruikers samen met aanbieders en beheerders.” Hij vergelijkt de watercorruptie met genocide en stelt een internationaal tribunaal voor om de de schuldigen te berechten.

Corruptie maakt water ondrinkbaar, ontoegankelijk of onbetaalbaar

Trage implementatie

Volgens Tropp is er aan internationale verdragen, nationale wetgeving en richtlijnen geen gebrek, maar laat de implementatie op zich wachten. Toch zijn er hier en daar al betere praktijken te bespeuren, zegt hij, waar burgers de handen in elkaar slaan om als groep toe te zien op het waterbeheer. Onder meer in Botswana, Namibië, Zuid-Afrika, Zambia, Bolivia, Colombia en Lesotho zijn dergelijke initiatieven genomen.
In Colombia bijvoorbeeld worden beslissingen rond waterbeheer voortaan publiek genomen. In Bolivia heeft de watermaatschappij “burgerdirecteurs” toegelaten die mee beslissen over waterkwesties.
Ook private bedrijven nemen stilaan gedragscodes aan om corruptie te vermijden, zegt Dr. Donal O’Leary van Transparency International. Dat is volgens O’Leary in hun eigen belang “Watercorruptie voorkomen is misschien moeilijk, maar achteraf de rommel opruimen is nog veel duurder en moeilijker”, zegt hij.