Corruptie loopt de spuigaten uit

“Voor elk contract dat ik afsluit met een overheidsinstelling, groot of klein, betaal ik een ‘toekenningspremie’,” zegt Mahmoud Asgari, eigenaar van twee middelgrote drukkerijen in Teheran. “Als ik dat niet doe, dan kan ik mijn bedrijf wel sluiten.”

Asgari moet het vooral hebben van de publicatie van overheidsbrochures, nieuwsbulletins, boeken en politiek campagnemateriaal. “Als wij een opdracht krijgen, dan betekent dat dat we daar een tussenpersoon voor betaald hebben.” Het bedrag bestaat meestal uit tussen 10 en 30 procent van de waarde van de opdracht.

Ook bij het afsluiten van zakelijke leningen is het gebruikelijk dat een percentage van de totale leensom aan de bankmedewerker word betaald. Dat maakt het voor de bankbedienden mogelijk er een ‘goed leven’ op na te houden, hoewel hun officiële salaris omgerekend maar ongeveer 400 euro per maand bedraagt.

Vorige maand maakte het anti-corruptiedepartement van het ministerie van Inlichtingen bekend dat het sinds zijn oprichting in 2002 821 gevallen van ‘economische corruptie’ bij overheidsinstanties heeft gedocumenteerd.

De Organisatie voor Overheidsinspectie (GIO) liet onlangs weten dat bij een mijnbouwproject in het noordoosten van Iran 17,3 miljard rial (1,6 miljard euro) verspild is, omdat het project gebaseerd was op een ondeugdelijk onderzoek naar de haalbaarheid. De GIO maakt sinds 2001 jaarlijks de resultaten van zijn onderzoek bekend. Dit jaar werd de presentatie, als onderdeel van de anti-corruptiecampagne, gehouden in de pasgebouwde Mosalla, de grote gebedshal in Teheran.

Volgens Qolam Homayouni, inspecteur van de GIO, zijn de inspanningen van zijn organisatie echter niet voldoende. “De strijd tegen corruptie moet van onderaf gevoerd worden, door betrouwbare niet-gouvernementele organisaties (ngo’s). En de pers moet volledig vrij zijn om overheidsorganen door te lichten. Het is naïef te denken dat de overheid voldoende zelfreinigend vermogen heeft,” verklaarde hij.

Een GIO-onderzoeker die anoniem wil blijven, constateert dat burgers de grote afwezigen zijn bij de presentaties van de GIO. “In plaats daarvan worden hoge functionarissen en topmanagers - onder politie-escorte uiteraard - uitgenodigd om zich te laten bijpraten over de laatste ontwikkelingen op het gebied van corruptiebestrijding. Ze krijgen te horen dat geen GIO geen enkel corruptiegeval over het hoofd ziet.” Een claim die de GIO-functionaris wil ontkrachten. De 988 GIO-inspecteurs moeten 2,3 miljoen ambtenaren en miljoenen anderen die indirect betrokken zijn, controleren. Een volgens hem onmogelijke taak.

De onderzoeker betwijfelde ook of Opperste Leider ayatollah Khamenei daadwerkelijk de corruptie wil bestrijden. “Kennis van corruptiepraktijken kan een middel zijn om belangrijke mensen in oog te houden en muiterij aan de top te voorkomen. Zo werkte de vroegere sjah, Reza Pahlavi, ook.”

Corruptie en onderdrukking van de oppositie droegen bij aan de val van de sjah in 1978, waardoor conservatieve moslims de macht grepen om een islamitische staat te stichtten.

Volgens advocaat Ahamad Bashiri (73), die goed thuis is in corruptiezaken, is de Iraanse rechterlijke macht zelf door en door corrupt. Vorig jaar werden daar 400 gevallen van corruptie geconstateerd. “Hoe kan de GIO, die onder de rechterlijke macht valt, dan succesvol corruptie bestrijden?”

Ondanks de twijfel aan de efficiency van de anti-corruptieorganen van de overheid, wordt aan de werkzaamheden van de inspecteurs veel publiciteit gegeven. Er is nooit eerder zoveel publiciteit geweest over omkoping in de financiële sector, zegt oud-verzekeringsinspecteur Ali Sepidarkish. “Als ze het werkelijk serieus menen, dan is dat omdat er het gevoel heerst dat het voorbestaan van het hele financiële systeem op het spel staat,” aldus Sepidarkish. (JS/PD)