Cuba-boekenbeurs wordt politiek slagveld

Zondag verstoorden jonge aanhangers van Fidel Castro en enkele leden van de
officiële Cubaanse delegatie de voorstelling van het meest recente nummer
van het Mexicaanse maandblad ‘Letras Libres’. Zij riepen Cuba yes! Yankees
no! Hun protest was gericht tegen verschillende bijdragen in het magazine
die de situatie op Cuba kritisch onder de loep nemen. Als reactie daarop
stelde Enrique Krauze, redacteur van ‘Letras Libres’, dat de Boekenbeurs is
gekaapt door aanhangers van Castro.

Aan de Internationale Boekenbeurs nemen 1.258 uitgeverijen deel met 82.000
titels. Naar verwachting zullen ongeveer 400.000 bezoekers een kijkje komen
nemen op de beurs die een week duurt. Cuba heeft ongeveer driehonderd
Cubanen afgevaardigd, de grootste groep schrijvers en kunstenaars die het
eiland ooit in het buitenland heeft vertegenwoordigd. De voorbije dagen
kregen de bezoekers allerlei folders toegestoken, met steunbetuigingen aan
het regime van Fidel Castro of met sterke kritiek op de Cubaanse leider.

Volgens het ‘Cubaanse Instituut voor het Boek’ zijn er pogingen om de beurs
te politiseren door te kwader trouw of door desinformatie de leugens van de
Amerikaanse propaganda tegen ons land te herhalen. Het instituut
beschuldigt ‘Letras Libres’ ervan deze politisering te bevorderen. Tijdens
academische debatten, officiële boekvoorstellingen en toespraken van
eminente gasten op de beurs is inderdaad al verschillende keren verwezen
naar de kritische houding van de Mexicaanse president Vicente Fox tegenover
Cuba. Ook de meningsverschillen tussen beide landen over het vermeende
gebrek aan democratie en respect voor de mensenrechten op het eiland bleven
niet onvermeld.

De lange reeks Mexicaanse bewindsvoerders van de Partij van de
Geïnstitutionaliseerde Revolutie PRI die van 1929 tot 2000 de plak zwaaiden
in Mexico, waren altijd heel inschikkelijk tegenover het regime van Fidel
Castro, die 42 jaar geleden aan de macht kwam. Zij hebben Cuba altijd
verdedigd op internationale fora. Mexico was het enige Latijns-Amerikaanse
land dat de diplomatieke betrekkingen met Cuba niet had verbroken in de
nasleep van de revolutie waarbij dictator Fulgencio Batista aan de deur werd
gezet. Maar de regering Fox, de eerste niet-PRI-regering sinds 71 jaar,
heeft aangekondigd dat Mexico niet langer banden heeft met de Cubaanse
revolutie maar wel met de republiek. In april kwamen de Mexicaans-Cubaanse
relaties in een crisis terecht toen Mexico in de mensenrechtencommissie van
de Verenigde Naties een motie ondersteunde die aandrong op meer democratie
en respect voor de mensenrechten in Cuba.

De meeste Cubaanse schrijvers die gekant zijn tegen de regering van Fidel
Castro zijn niet aanwezig op de Internationale Boekenbeurs, ook al zijn
velen van hen wel uitgenodigd. Guillermo Cabrera Infante, een van de
belangrijkste hedendaagse Cubaanse auteurs die uit vrije wil in ballingschap
leeft, heeft de organisatoren gevraagd de Cubaanse regering niet de
gelegenheid te bieden nog door te gaan met het circus dat ze hebben
opgevoerd of om Fidel Castro een goede beurt te laten maken. Intussen heeft
het Cubaanse Instituut van het Boek al verklaard dat het zich niet zal laten
tegenhouden door ‘provocaties’. Cuba wil tijdens de Boekenbeurs van
Guadalajara gewoon zijn cultureel programma voortzetten zoals gepland.