Cubaanse oppositie hoopt op nieuwe wind uit VS

De politieke dissidenten op Cuba zijn te versplinterd en te zwak om zich grote illusies te maken over hun rol bij de veranderingen waar hun land voor staat. Maar dat er veel anders wordt, lijkt wel zeker. Als president Fidel Castro nog terugkeert aan de macht, zal het voor een korte tijd zijn. En ook in de VS staat een machtswissel op til.

“We moeten toewerken naar uitwisseling en dialoog met de regering die de VS na het vertrek van Bush krijgen,” zegt Manuel Cuesta Morúa, een woordvoerder van de Arco Progresista. “Die regering zal waarschijnlijk niet Republikeins zijn.” Arco Progresista is een coalitie van kleine sociaal-democratische groepen die kritisch staan tegenover het Amerikaanse Cubabeleid en vooral het embargo waaraan Washington al ruim vier decennia vasthoudt. “Cuba en de VS moeten een einde maken aan hun Koude Oorlog”, vindt Cuesta Morúa.

Het lijkt erop dat de Amerikaanse regering nu al bij te draaien. Cuesta Morúa ontmoette eind vorig jaar Michael Parmly, de chef van de Amerikaanse Belangensectie (USINT) in Havana, de officieuze Amerikaanse ambassade op het eiland. “Wat veranderd is, is dat de USINT nu luistert naar alle verschillende standpunten binnen de oppositie,” zegt Cuesta Morúa.

Volgens Cuesta Morúa heeft Parmly ook duidelijk aangegeven dat het niet zijn taak is richtlijnen te geven over hoe de transitie op Cuba moet plaatsvinden. Daarover moeten volgens Parmly de Cubanen beslissen. “Op die basis kunnen we praten”, zegt Cuesta Morúa.

De woordvoerder van de Arco Progresista maakt zich sterk dat de dissidente beweging op Cuba nu “een mate van legitimiteit heeft verworven die onomkeerbaar is”. Volgens hem heeft de Cubaanse regering, die sinds juli voorlopig wordt geleid door Raúl Castro, aanvaard “dat de oppositie een realiteit is”.

Maar Elizardo Sánchez, de voorzitter van de Cubaanse Commissie voor Mensenrechten en Nationale Verzoening, een andere dissidente groep, vindt de term “oppositie” wat te hoog gegrepen. “We zijn maar met weinigen. De mensenrechtenbeweging, die ook voor meer democratie opkomt, heeft een zware klap gekregen in 2003.” Dat jaar werden 75 vooraanstaande dissidenten tot lange gevangenisstraffen veroordeeld omdat ze zouden hebben samengezworen met Washington. Volgens Sanchez is de beweging zich wel aan het te herstellen.

Intussen blijft de financiering de achilleshiel van de Cubaanse oppositie. Hoeveel geld krijgen de groepen uit de VS, en brengt die steun hun onafhankelijkheid niet in het gedrang? Het Cubaanse regime noemt alle oppositiegroepen zonder uitzondering “contrarevolutionaire huurlingen”.

Dat Washington de dissidenten steunt, is geen geheim. Eind vorig jaar publiceerde het Amerikaanse Government Accountability Office (GAO) een rapport dat stelde dat het geld dat de VS hadden vrijgemaakt voor de Cubaanse oppositie nauwelijks effect had gehad en in een aantal gevallen ook verkeerd was terechtgekomen.

De meeste oppositiegroepen maken er geen probleem van geld te krijgen van de Amerikaanse regering. Volgens Sánchez leven de meeste dissidenten activisten in armoede. “Je kunt niet van hen verwachten dat ze verzaken aan de steun om het verwijt te vermijden dat ze huurlingen zijn. De meeste mensen in de beweging zien de VS als een bondgenoot, een vriend die ons nu steunt en dat zeker ook later zal moeten blijven doen.”

Sommige groepen willen geen geld uit Washington. Eloy Gutiérrez Menoyo van Cuban Change is één van hen. “Financiële steun brengt de onafhankelijkheid in gevaar van de activisten die zich geweldloos willen verzetten tegen de regering en democratische openingen zoeken”, oordeelt hij. De Amerikaanse confrontatiepolitiek draagt volgens hem niets bij aan de democratisering van Cuba. Gutiérrez Menoyo vindt dat er genoeg rijke emigranten zijn die de dissidenten kunnen steunen.

Ook Arco Progresista distantieert zich van de financiële steun die de Amerikaanse regering ter beschikking stelt. “Het geld komt van een regering die zo goed als in staat van oorlog verkeert met Cuba”, zegt Cuesta Morúa. “Iedereen die het geld krijgt, kan makkelijk beschouwd worden als een vijand van dit land.”