Darfur-rapport VN oogst veel kritiek

Claudio Cordone van Amnesty International zei gisteren (dinsdag) in een verklaring dat de oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid in Darfur niet minder ernstig zijn dan genocide. Volgens het in Washington gevestigde Africa Action, dat de conclusies uit het rapport verwerpt, houdt de internationale gemeenschap zich bezig met haarkloverijen terwijl zich in Afrika een volkenmoord voltrekt. Volgens de actiegroep ontbreekt het aan internationaal leiderschap in de kwestie Darfur.

De rebellen in Darfur vinden het VN-rapport onvolledig. Het onderzoeksteam had geen toegang tot de gebieden waar de ergste misdaden zijn gepleegd, zegt het Sudanese Bevrijdingsbeweging (SLM) in een verklaring. De leider van de Beweging voor Gerechtigheid en Gelijkheid (JEM), Khalil Ibrahim, beweert dat de onderzoekscommissie veel massagraven niet heeft gezien.

In Darfur woedt een bloedige oorlog waarbij rebellen strijden tegen regeringstroepen en Arabische milities. Het geweld kostte sinds februari 2003 minimaal 70.000 mensen het leven. Sommige bronnen spreken van 400.000 doden, maar aangezien de VN pas sinds vorig jaar april het aantal doden registeren, is niets met zekerheid te zeggen.

De VN-commissie onder leiding van Italiaan Antonio Cassese, concludeerde dat de regering van Sudan geen bewuste genocidepolitiek voert, maar dat de regering en de Arabische Janjaweed-milities wel verantwoordelijk zijn voor ernstige schendingen van de internationale mensenrechten.

De commissie doet een krachtige aanbeveling aan de Veiligheidsraad om het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag te vragen de misdaden in Darfur te onderzoeken. Een dergelijk verzoek ligt echter in de handen van de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad die vetorecht hebben. Dat zijn de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk, China en Rusland. Sinds de moorden in Darfur begonnen in januari 2003, stelden zij zich terughoudend op.

De Verenigde Staten, die de internationale jurisdictie van het Internationaal Strafhof niet erkennen, willen dat een speciaal Darfur-tribunaal wordt opgericht in Tanzania. Secretaris-generaal Kofi Annan van de VN en de Europese Unie willen dat het ICC het voortouw neemt. Mijn steun voor het ICC is algemeen bekend, zei Kofi Annan gisteren. Maar dit besluit moet genomen worden door de Veiligheidsraad, niet door mij. Het belangrijkste is dát de verantwoordelijken berecht worden.

Amnesty International vindt dat de VS, China en Rusland hun bezwaren tegen het ICC opzij moeten zetten omwille van gerechtigheid voor de mensen in Sudan. Amnesty doet een beroep op de Veiligheidsraad om niet alleen Sudan onder jurisdictie van het ICC te brengen, maar ook steun te verlenen aan een lange-termijnstrategie waaronder alle verantwoordelijken voor de misdaden berecht kunnen worden.

Er bestaat een gebrek aan politieke wil om de genocide te stoppen, net als tien jaar geleden in Rwanda, zegt Ann-Louise Colgan van Africa Action. Naast deze internationale apathie ten opzichte van Afrika, is het gebrek aan daadkracht in de Veiligheidsraad te wijten aan politieke, economische en militaire belangen van sommige lidstaten in Sudan, zegt zij. China is de grootste investeerder in de olieindustrie in Sudan en Rusland is een belangrijke wapenleverancier.

Volgens Colgan zijn zowel China als Rusland erg gevoelig voor buitenlandse bemoeienis met binnenlandse aangelegenheden, vooral als het gaat om mensenrechten. Amerika is het enige lid van de Veiligheidsraad dat de misdaden in Darfur als genocide heeft bestempeld. Desondanks gooien de VS hun gewicht niet in de strijd in de Veiligheidsraad, zegt Colgan. Er is een shockerende onwil om leiderschap te tonen, nu zich weer een genocide voltrekt in Afrika.

Uit cijfers van de Verenigde Naties blijkt dat meer dan 1,6 miljoen mensen ontheemd zijn geraakt in Darfur. Meer dan 200.000 vluchtelingen worden opgevangen in kampen in het buurland Tsjaad. In Darfur zijn op grote schaal dorpen vernietigd. (JS/MM)