De jungle van Calais

‘Ik heb 1200 euro betaald om hier te geraken, maar als ik had geweten hoe het er hier aan toe gaat, was ik niet gekomen. Ik had er echt geen idee van dat het zo zou zijn’, vertelt Ahmad, een sans papier uit Afghanistan. ‘Thuis is het gevaarlijk maar alles is beter dan dit.’

Aan de ene kant de autosnelweg, aan de andere kant politiepatrouilles. Een 600-tal Afghanen, voornamelijk Pashtun, verblijven hier samen met Koerdische Irakezen en Iraniërs. Ze noemen het de jungle. Er zijn geen voorzieningen die de plek leefbaar maken.

‘Als het koud is, hard waait en regent, wat moeten we dan doen? Waar kunnen we slapen?’, vraagt Ahmad. ‘De grond is kletsnat en er is nergens een warme of droge plek voor ons. Als we dekens vinden en de politie ons tegen houdt, gooien ze die weg en hebben we opnieuw niets meer. We zijn bang dat ze met traangas spuiten. Dat gebeurt vaak. Het doet pijn aan onze ogen. We zijn toch geen criminelen? We hebben enkel geen papieren’.

Wanneer de sans papiers eens een avond geen poging ondernemen om aan de overkant te geraken, brengen ze de nacht door in tijdelijke, zelfgefabriceerde tenten. Die maken ze van gevonden materiaal. Plastiek, stukken zeil, karton, stukken stof en touw. Er is zelfs een ruimte die dienst doet als gebedsruimte.

Een gemiddeld verblijf in de “jungle” duurt zo’n zes weken. Soms lukt het na tien dagen al om in het Verenigd Koninkrijk te geraken, soms pas na maanden. Als iemand enkele dagen niet meer gezien wordt, bidden ze voor hem dat hij veilig in Engeland is geraakt. Misschien is hij wel verstikt in een container of op een andere gruwelijke manier om het leven gekomen.

Voedselbedeling

Op de hoek van een drukke straat in Calais ligt een pakhuis waarin de vereniging La belle étoile haar onderkomen heeft. Hier wordt het voedsel gereed gemaakt dat ze later op de dag zullen uitdelen. Vanaf het pakhuis is het zo’n tien minuten rijden naar de plek van distributie: een industrieterrein met hekken en prikkeldraad. De rijen staan al klaar met wachtende sans papiers maar wanneer de honger te groot wordt, begint de stormloop om als eerste aan eten te geraken. Een vijftiental vrouwen en kinderen worden aangemaand eerst te gaan. De spanning loopt op. Zal er wel genoeg zijn voor iedereen?

Tweemaal per dag kunnen de sans papiers een gratis maaltijd krijgen. ’s Middags kunnen ze terecht bij La belle étoile en ’s avonds verstrekt de vereniging Salam een warme maaltijd. Behalve voedsel deelt Salam elke zaterdag kledij uit. Beide organisaties draaien volledig op vrijwilligers.

‘Om eten te krijgen van de voedseluitdeling moeten we 40 minuten wandelen en dan 40 minuten terug naar de jungle. We zijn echt bang dat de politie ons oppakt’, zegt Ahmad. ‘Ze arresteren ons en nemen ons mee. Meestal houden ze ons in het bureau voor 24 uur. Wanneer de politie ons vrijlaat, zien ze ons weg wandelen. Tien minuten later arresteert dezelfde politieman ons terug om ons opnieuw 24 uur op te sluiten. Ze willen ons ontmoedigen zodat we zouden opgeven.’

Joëlle van de vereniging La belle étoile beaamt dit: ‘Sinds de sluiting van het Rode Kruis-opvangcentrum voor asielzoekers in Sangatte is er meer repressie tegenover de mensen zonder papieren. Op ons terrein mag de politie niemand oppakken, maar het gebeurt dat de politie tijdens het eten buiten met busjes klaarstaat om ze te arresteren.’

Signaal

La belle étoile hield in januari en februari een staking. Op dat moment hielpen ze dagelijks zo’n 650 mensen zonder papieren. Logistiek had de keuken te weinig middelen om voor hen te zorgen. Tijdens de onderbreking deelden ze wel brood, kaas, sardines, fruit, thee of soep uit aan de migranten.

De keuken wilde een signaal geven aan Natacha Bouchart, burgemeester van Calais. La belle étoile vroeg de financiering en installatie van drie werftoiletten op quai de la Moselle. Daarnaast vroegen ze een terrein leeg te maken voor voedseldistributie en acht mobiele douches om op het ontvangstterrein te plaatsen.

Voorheen was er geen infrastructuur mogelijk in het openbaar om de sans papiers te helpen in Calais. Slechts één kraantje met koud water in open lucht aan de kaai in de haven. Dat kraantje moest dienst doen voor de dagelijkse hygiëne van de honderden migranten in Calais.

Sluiting opvangcentrum

Op 30 december 2002 sloot het Rode Kruis de deuren van haar opvangcentrum voor asielzoekers in Sangatte (Pas-de-Calais). Vanaf die dag werd er geen opvang meer voorzien voor de honderden vluchtelingen in de regio van de Noord-Franse kust.

Tussen 1999 en 2002 ving het Rode Kruis een duizendtal vluchtelingen per dag op. De meesten onder hen waren afkomstig uit Afghanistan, Iraaks Koerdistan en Iran.

Mark Gentilini, voorzitter van het Rode Kruis Frankrijk: ‘Het Rode Kruis -centrum kwam er op aanvraag van het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken omdat asielzoekers in de straten van Calais verbleven. De locatie van het opvangcentrum verplaatsen is geen oplossing want de vluchtelingen gaan enkel daar waar ze mogelijkheid hebben zich aan de oversteek te wagen.’