De nieuwsfabriek. Hoe media ons wereldbeeld vervormen

Dit soort mediakritiek komt al te vaak van vroeggepensioneerde journalisten, die dan weggezet worden als out of touch en verbitterd. Bovenstaand citaat is echter van Rob Wijnberg, geboren in 1982 en van 2010 tot 2012 hoofdredacteur van nrc.next, de succesvolle krant voor jong, urbaan Nederland. Wijnberg is dus bij uitstek goed geplaatst om de media vanuit een jong perspectief tegen het licht te houden, niet in vergelijking met een zogenaamd gouden verleden, maar tegenover de maatstaf van de noodzakelijke opdracht van media. De vaststellingen die Wijnberg doet zijn niet spectaculair of nieuw, maar het is wél relevant dat ook hij die vaststellingen maakt.

Samengevat zegt De nieuwsfabriek: nieuws gaat niet over de realiteit, maar over de negatieve uitzonderingen op de regel en daardoor functioneert het nieuws als een conservatieve maatschappelijke kracht die de roep voor meer politie en minder diversiteit versterkt. Daarnaast zorgt de extreme bondigheid van het meeste nieuws ervoor dat alternatieve stemmen niet aan bod komen of overkomen als buitenaardse dromers.

Wijnberg bespreekt ook twee trends die samen verantwoordelijk zijn voor het ondermijnen van het vertrouwen in nieuwsmedia. Eén: de verwording van berichtgeving en duiding tot wat hij de ‘aandachtseconomie’ noemt, die niet langer inzicht beoogt maar beroering, en die samenhangt met de opinie- en ontknopingsdwang. Twee: de dominantie van infotainment over informatie. Over dat laatste: ‘Serieus nieuws wordt niet toegankelijk gemaakt door een luchtige ondertoon, nee, non-nieuws wordt door serieuze nieuwskanalen zo belangrijk gemaakt dat het in sommige gevallen zelfs tot de hoogste rangen van het Binnenhof doordringt.’

In het slothoofdstuk van zijn uitgebreide essay zegt Wijnberg onder andere: ‘Mijn ideale krant is onafhankelijk maar ook subjectief: slechts twee kanten van het verhaal laten zien is niet voldoende, de journalist moet ook uitzoeken welke kant het geloofwaardigst is en waarom.’ Alleen al die stelling maakt van De nieuwsfabriek verplichte lectuur voor al wie zich dagelijks stoort aan de vele ziekten waaraan de media lijden.

De nieuwsfabriek. Hoe media ons wereldbeeld vervormen door Rob Wijnberg is uitgegeven door De Bezige Bij. 155 blzn. ISBN 978 90 234 7758 7