De Tentoongestelde Mens: Sprekende hoofden

Ik was een van de genodigden in NT Gent, enkele maanden geleden. We hebben gelachen, naar muziek geluisterd en gediscussieerd.
Al snel ligt het hele gewicht van de avond op thema’s als identiteit, positieve discriminatie, ‘zij krijgen meer subsidies dan wij’,… Je zou haast denken dat allochtone kunstenaars het nog nooit zo goed hebben gehad.
In de gesprekken gaat het vooral over cultuur en niet over kunst. Dat is normaal. Allochtone kunstenaars zijn geen échte kunstenaars. Allochtone kunst is geworteld in het sociaal-culturele werk, is primitief, gekopieerd, amateuristisch en in het beste geval gemeenschapskunst. Misschien zit het daar al goed mis.
Niets nieuws onder de zon. De aandacht voor “culturele diversiteit” is immers gedrenkt in een westers superioriteitsdenken dat geworteld is in de tijd dat de kolonisatoren gefascineerd waren door de cultuur van de wilden, door de gewoonten en gebruiken van de anderen.
En uiteraard komt ook kwaliteit ter sprake. ‘Het moet wél goed zijn’, klinkt het vaak als het om allochtone kunst gaat. Maar een goed kunstwerk bestaat helaas niet. Het wordt enkel goed bevonden in een bepaalde context, in een bepaalde marktsituatie, in een bepaalde maatschappij.
De artistieke wereld is geen eiland. Hij is verbonden met sociaal-economische contexten, macht en belangen. De smaak van de dominante klasse is vaak de norm van waaruit de “andere” kunstenaars gewaardeerd of misprezen worden. Bepaalde opvattingen over kunst en “andere kunst”, fungeren als sluiswachters. De canon doet dienst als legitimatie voor dominantie.
Talking Head probeert het evenwicht in het kunstendiscours te herstellen. Dat is een goede zaak. Tenminste als de organisatoren kritisch omspringen met de kernconcepten identiteit, diversiteit en verschil. Een allochtone kunstenaar wordt gelinkt aan zijn of haar afkomst, identiteit, ontworteling, terwijl autochtone kunstenaars niet worden voorgesteld en beoordeeld op basis van hun identiteit. Diversiteit lijkt dan verdacht veel op ongelijkheid of zelfs racisme.

Een goed kunstwerk bestaat helaas niet. Het wordt enkel goed bevonden in een bepaalde context, in een bepaalde marktsituatie, in een bepaalde maatschappij.

Saddie Choua werkte als onderzoekster aan de VUB en de KULeuven. Momenteel is ze vooral bezig met film maken en schrijven.
De volgende editie van Talking Head is op 28 november in de Arenbergschouwburg in Antwerpen. Meer informatie: www.talkinghead.be.