De vis met de gouden eieren zwemt in open riolen

De Iraanse toeristen en bezoekers uit de overige oeverstaten Rusland, Turkmenistan, Azerbeidzjan en Kazachstan dragen zelf ook bij tot de vervuiling van het kwetsbare oevermilieu. De Iraanse kust wordt volgebouwd met hotelcomplexen en villa’s, en de riolering van al die woongelegenheden geeft gewoon uit in zee. Veel vast afval belandt vroeg of laat ook in het water.

Jongeren uit Bandar Anzali klagen dat ze niet meer kunnen gaan zwemmen op plaatsen waar hun ouders de hete dagen van hun jeugd doorbrachten. Ook vissers zijn ontevreden. De vissen in de lagune van Bandar Anzali leggen het loodje als gevolg van de explosieve vermeerdering van bruine algen in het voedselrijke water. Veel vissen uit de Kaspische Zee zelf zwemmen de rivieren in de regio op om te paaien; daar krijgen ze soms een extra portie giftige stoffen in hun kieuwen die hun fataal wordt. Sommige paaiplaatsen zijn ook onbereikbaar geworden door de bouw van dammen of vernietigd door zandwinning. De aanvoer van vis in Bandar Anzali blijft enkel op peil doordat er steeds meer vis gekweekt wordt. Maar die visboerderijen zorgen op hun beurt voor verontreiniging.

Volgens Majid Sharifi, een professor Ecologie aan de Razi-universiteit van Kermanshah in het westen van Iran, wordt de achteruitgang van het milieu in Iran nog als een luxeprobleem beschouwd. Naar ijveraars die meer ecologisch bewustzijn preken, wordt nauwelijks geluisterd. Als je in de krant schrijft dat de vervuiling in de rivieren de voedselketen aantast of dat er rond de noordelijke rivieren nauwelijks nog libellen voorkomen, trekt niemand zich daar wat van aan.

Een bijkomende moeilijkheid is dat er over de aanpak van de milieuproblemen van de Kaspische Zee tussen vijf oeverstaten moet worden onderhandeld. Sommige maatregelen kunnen zonder overleg - Iran heeft bijvoorbeeld het verkeer van olieschepen tussen Turkmeense havens en Bandar Anzali gewoon verboden. Op veel andere punten kan alleen samenwerking wat opleveren. Voor de bescherming van de steur, de vis die kaviaar voortbrengt en daarmee de belangrijkste biologische rijkdom in de Kaspische Zee, hebben de vijf oeverstaten elkaar gedeeltelijk gevonden. Maar de steur heeft veel vijanden: de vervuiling verzwakt de dieren, een exotische inktvissensoort eet zijn prooivisjes weg en overbevissing en stroperij doen de rest. Een kilogram kaviaar kost op de zwarte markt in Bandar Anzali iets meer dan 200 euro. In Parijs halt het zwarte goedje makkelijk het honderdvoudige van die prijs. Vangstquota en patrouilles die de naleving daarvan moeten controleren, maken niet veel indruk in een stad waar de werkloosheid 30 procent bedraagt. De toekomst van de vis met de gouden eieren ziet er nog altijd somber uit.