De wereldzee bevaren

Coolsaet schetst hoe er opnieuw een viertal grootmachten zijn –dat aantal heeft wel iets arbitrairs– en dat die de neiging hebben om net als vroeger met elkaar te wedijveren en zo instabiliteit te scheppen. Maar hij schetst subtiel hoe er tevens een andere toekomst mogelijk  is met een door internationale instellingen en akkoorden gestabiliseerd bestuur dat de scherpe kantjes weet af te vijlen van de machtsstrijd onder de dino’s. Een kracht die in die richting stuwt, is de democratisering: het volk blijkt doorgaans multilateraler dan zijn elites.
Coolsaet beschrijft mooi hoe de EU een speciale rol te spelen heeft, en al speelt, soms zonder dat ze het zelf beseft. Dat laatste is erg belangrijk: de buitenwereld verwacht van de EU soms meer dan wij Europeanen beseffen. De Europeanen hebben het multilateralisme –de juridisering van internationale relaties via instellingen en akkoorden– ontwikkeld om hun oorlogsdemonen te bezweren en hebben dus ervaring en geloofwaardigheid om dat model te exporteren.
Als progressief denker ziet Coolsaet –terecht– ongelijkheid als een van de motoren van de geschiedenis. Coolsaet ziet die overal toenemen, zowel binnen landen, wat onomstreden is, als tussen landen waar volgens hem de Noord-Zuidkloof nog altijd toeneemt. Hij verwijst daarvoor onder meer naar rapporten van de Unctad uit 1997. Dat is een beetje achterhaald, omdat diezelfde Unctad in 2007 vaststelde dat zowat alle ontwikkelingslanden sneller groeien dan de rijke landen, en dat dit stilaan de kloof tussen Noord en Zuid een beetje dempt. Al moeten we toegeven dat de Afrikaanse groei een erg broos plantje is.
Sterker is de vaststelling dat de groeiende binnenlandse ongelijkheid per definitie zichtbaarder en dus politieker is. Rik Coolsaet ziet dat er op veel plaatsen verzet groeit tegen de toenemende ongelijkheid: de mensen willen dat de staat opnieuw meer tussenkomt om de chaos van de mondialisering in een betere richting te sturen. Coolsaet geeft zelfs de ruwe contouren van wat een nieuw binnenlands en internationaal sociaal contract kan worden. Coolsaet komt tot een lezing van onze tijd die niet naïef optimistisch is, daarvoor kent hij de geschiedenis te goed, maar toch een opening laat en wegen aanduidt om aan de chaos te ontsnappen.

De geschiedenis van de wereld van morgen door Rik Coolsaet is uitgegeven door Van Halewyck. 320 blzn. ISBN 978 90 5617 825 3