De wonderbaarlijke verrijzenis van het Internationaal Muntfonds

Zeker, er stonden opmerkelijke zinnetjes in de slotverklaring. Dat een duurzame globalisering alleen kan met een ‘open wereldeconomie gebaseerd op marktprincipes, effectieve regulering en sterke mondiale instellingen’. Dat klinkt als de grafrede van het neoliberalisme.
Of dat het tijdperk van het bankgeheim voorbij is. Sindsdien lijkt men daar nog werk van te maken ook. Maar er werden ook zeepbellen geblazen. Van de 1000 miljard dollar om de wereldeconomie te stimuleren, bleek niet veel meer dan 100 miljard echt nieuw geld te zijn.
De grote winnaar van de G20-top was het Internationaal Muntfonds (IMF): het kreeg meer geld en een centrale rol in de aanpak van de problemen. Dat is merkwaardig, want het IMF is de instelling die jarenlang de lof zong van de liberalisering van het geldwezen en dat in ontwikkelingslanden ook probeerde door te drukken. Het drong daarbij nooit echt aan op meer regels en controle en het gebrek daaraan is een van de oorzaken van de crisis. Het Fonds heeft de crisis ook niet voorspeld.
Bovendien vindt het IMF nog steeds dat zijn kredietnemers moeten besparen, ook als dat de crisis verergert, terwijl wie het Fonds niet nodig heeft wel anticyclisch mag optreden. Bij recente leningen aan Georgië, Letland, IJsland, Pakistan en Oekraïne eiste het IMF dat die landen hun rentetarieven verhoogden en hun overheidstekort verminderden. Dat is juist het omgekeerde van wat de rijke landen doen, en het maakt het leven voor de betrokken bevolkingen moeilijker. Er zijn ook geen harde toezeggingen dat de overweldigende invloed van de EU en de VS wordt bijgestuurd. Nochtans verhinderde juist de VS-dominantie het IMF om de problemen in dat land aan te kaarten.
Wat zeker meespeelt in die rehabilitatie is dat het IMF als geen ander broodnodige informatie kan verstrekken over de toestand van de geldwereld, en dat nu ook met de nodige vrankheid lijkt te doen. ‘Zowat alle grote Amerikaanse banken zijn virtueel failliet’, liet de Belgische IMF-directeur Willy Kiekens zich onlangs ontvallen.
Wat in Londen ook niet duidelijk werd, is hoe die bankcrisis moet worden aangepakt. Ook de gigantische onevenwichten tussen de VS en China bleven buiten beeld. Dat zijn kwesties die wel behandeld worden in het rapport van de Stiglitzcommissie.
Deze commissie onder leiding van Nobelprijswinnaar economie Joseph Stiglitz bestaat uit experts uit alle windstreken en moet de VN raad geven om de wereld uit de crisis te halen. Het rapport bepleit dat het internationale toezicht zich voortaan toespitst op voor het systeem belangrijke landen en niet louter op inflatie let, maar ook op werkloosheid, sociale bescherming en financiële stabiliteit.
Er zou een globale economische coördinatieraad komen die de 192 naties van de wereld vertegenwoordigt en het sociaaleconomische beleid zou sturen. De commissie pleit tevens voor de creatie van een nieuwe internationale reservemunt, die de labiele dollar moet vervangen.
Of de voorstellen van de commissie, die begin juni opnieuw samenkomt, enige kans maken, is twijfelachtig. De meeste G20-landen, ook opkomende landen, verkiezen immers die kleinere club als beslissingsorgaan boven de algemene vergadering van de VN. Daardoor dreigen de hervormingen minder diepgaand en sociaal te zijn dan wenselijk.