De zoektocht naar een onmogelijk vaccin

Op 22 september kondigde de farmaceutische gigant Merck aan te stoppen met zijn proeven van het vaccin V520. Er was geconstateerd dat het niet werkte en het leek zelfs de kwetsbaarheid van enkele vrijwillige deelnemers te vergroten. Een teleurstelling voor de wetenschap, die al ruim twintig jaar op zoek is naar een vaccin.
Sinds 1996 houdt het International Aids Vaccine Initiative (IAVI) in New York zich bezig met het promoten van onderzoek naar een effectief medicijn tegen aids. Het wil van dit onderzoek een mondiale prioriteit maken en werkt daarvoor samen met zo’n veertig instituten, zowel publiek als privaat. Seth Berkley is de directeur.
IPS : Wat is het gevolg van de mislukking van V520?
SB : “De resultaten zijn teleurstellend, maar we laten de moed niet zakken. We hebben er nooit op gerekend dat dit vaccin volledig zou zijn, maar we hoopten wel dat dit het aantal individuen dat zou worden besmet zou beperken, en dat het de verspreiding van aids zou belemmeren.
Het onderzoek moet gewoon doorgaan, want het is veel te vroeg om grote conclusies te trekken uit deze mislukte poging. We moeten niet vergeten dat dit vaccin slecht een enkele kandidaat was. Pas wanneer we weten waarom het niet werkte, en of geteste patiënten er inderdaad kwetsbaarder door werden, kunnen we zeggen wat het onderzoek zal betekenen voor de andere onderzoeken.”
IPS : Verschillende critici laken het gebrek aan coördinatie tussen de onderzoekers of de onderzoeksbureaus, wat denkt u daarvan?
SB : “Voordat het IAVI werd opgericht, was er geen enkele samenwerking op wetenschappelijk, politiek of economisch vlak om een vaccin tegen hiv/aids te ontwikkelen. Tegenwoordig is dat wel anders. Onderzoek wordt gesteund door de regeringen van zowel geïndustrialiseerde als ontwikkelingslanden, politiek en economisch. Deze laatste jaren zijn er internationale samenwerkingsverbanden gevormd om het onderzoek te versnellen. Bijvoorbeeld het Global HIV Vaccine Enterprise, vier jaar geleden opgericht, dat nieuwe strategieën voor research & development uitstippelt. Dankzij dit soort initiatieven kunnen wetenschappers tegenwoordig betere vaccindragers en antilichamen testen om verschillende hiv-stammen te neutraliseren. Maar ze sluiten hun werk ook op elkaar aan om een nieuwe generatie van mogelijke vaccins in de pijplijn te krijgen.”
IPS : Dokter Alan Bernstein van dat Global HIV Vaccine Enterprise uitte een paar weken geleden nog stevige kritiek op het onderzoek, in Time magazine, omdat het vaak jaren duurt voordat onderzoeksresultaten daadwerkelijk getest worden.
SB : “Die visie deel ik niet. In de VS bijvoorbeeld analyseert de Food and Drug Administration van tevoren al de eisen die worden gesteld aan het testen van een bepaald vaccin. In andere landen kan een eerste test soms langer duren, maar dat kan met een beetje ervaring en steun van de politiek worden versneld. Het IAVI heeft testen uitgevoerd in elf landen en we zijn erg tevreden over de snelheid van de processen.
Daarentegen ben ik het wel met dokter Bernstein eens dat we een meer systematische manier moeten vinden om medicijnen te testen en te classificeren. Het duurt tegenwoordig drie jaar om klinische proefbehandelingen op 3000 individuen uit te voeren voordat de medicijnen zelfs maar tussentijds zijn geanalyseerd. Door kleinere proefbehandelingen en gestandaardiseerde dierproeven uit te voeren, kunnen we met minder middelen de zwakste vaccins eruit filteren, zodat we veel sneller het vaccin kunnen vinden waar de wereld wanhopig op wacht.”