Déjà vu zorgt voor dodelijke donormoeheid

Zenawi stuurde zijn alarmkreet vorige week de wereld in via de BBC. Als
dat (de hongersnood van 1984) een nachtmerrie was dan wordt dit té
vreselijk om te aanschouwen, waarschuwde de Ethiopische premier, die
grote voorraden voedsel vraagt om 14 miljoen Ethiopiërs te voeden.

De Britse minister van Internationale Ontwikkeling Clare Short deed de
voorspellingen en cijfers af als erg onverantwoordelijk. De droogte is
ernstig dit jaar in Ethiopië, maar ik denk dat het echt niet klopt om te
stellen dat we een crisis gaan zien als die van toen. Er zal droogte zijn,
maar we kunnen ervoor zorgen dat de mensen voedsel genoeg krijgen. Ik denk
dat de situatie in zuidelijk Afrika gevaarlijker is.

Short kreeg veel kritiek van de hulporganisaties die actief zijn in
Ethiopië en die vechten voor een beetje geld en aandacht. De westerse media
besteden nu vooral aandacht aan zuidelijk Afrika. In Zimbabwe, Zambia,
Malawi, Lesotho, Swaziland en Mozambique worden zo’n 14,4 miljoen mensen
met de hongerdood bedreigd.

Als de rijke landen niet snel over de brug komen met meer geld voor
Ethiopië, dan zal de situatie er tegen januari even erg zijn als in die
vijf landen samen, zegt het Wereldvoedselprogramma nu. Op dit moment hebben
zes miljoen Ethiopiërs voedselhulp nodig. Tegen begin volgend jaar zal het
aantal Ethiopiërs dat het slachtoffer is van de droogte dramatisch
stijgen, zegt Georgia Shaver, WFP-vertegenwoordiger in Ethiopië. Begin
volgend jaar, schat het WFP, zullen tussen de 10 en de 14 miljoen
Ethiopiërs hulp nodig hebben.

Het exacte aantal zal midden volgende maand bekend gemaakt worden - de
evaluatieteams reizen nu nog door het land om gegevens te verzamelen voor
een meer accurate schatting. Een aantal donorlanden heeft beloofd met geld
over de brug te komen, maar de toegezegde bedragen komen niet in de buurt
van 80 miljoen euro, het bedrag dat nodig is voor het eerst kwartaal van 2003.

Het geld is nu meteen nodig, want het duurt drie tot zes maanden om het
voedsel ter plaatst te krijgen. Ethiopië grenst nergens aan de zee en we
moeten via Djibouti gaan. Dat betekent dat het tot een half jaar kan duren
tussen het moment dat een donor geld belooft en het voedsel het land inkomt.

Donormoeheid is een klassiek fenomeen voor Ethiopië. Het land - dat sinds
1984 een synoniem is voor hongerrampen - kent zijn tweede voedselcrisis in
drie jaar tijd. Tijdens de laatste crisis (‘99-2000) moest het land veel
moeite doen om de gunst van donoren te winnen omdat het in een grensoorlog
verwikkeld was met Eritrea. Een ‘nieuwe’ crisis zoals die in zuidelijk
Afrika is veel interessanter, ook al omdat die een politieke ondertoon
heeft. De voedselcrisis in Zimbabwe werd bijvoorbeeld in de hand gewerkt
door het brutale landhervormingsprogramma van president Robert Mugabe - een
gegeven dat de Britse pers maar niet genoeg kan benadrukken.

Deze keer ligt er geen oorlog of politieke twist aan de basis van de
Ethiopische voedselcrisis. Het zijn vooral de bevolkingsaanwas (de
Ethiopische bevolking is meer dan verdubbeld sinds 1984) en de extreme
droogte die de voedseltekorten veroorzaken. Zowel het korte als het lange
regenseizoen (respectievelijk februari tot april en juni tot september)
lieten het afweten. Dat betekent twee mislukte oogsten in één jaar en een
tweede uitzonderlijke droogte in drie jaar tijd. Door die verkorte cyclus
van droogterampen kunnen de boeren niet meer herstellen van de vorige crises.