Democratie en repressie zij aan zij in ‘coalitie’ tegen Irak - analyse

Het eilandkoninkrijkje Tonga in de Stille Oceaan telt 100.000 inwoners en
heeft geen leger of marine. Veel landen die nu “schouder aan schouder” staan
in het Amerikaanse offensief tegen Irak werpen nauwelijks militair of
demografisch gewicht in de schaal. “Ik veronderstel dat ze nog altijd
hoeladanseressen kunnen sturen om de troepen wat op te monteren”, zo merkte
een anonieme medewerker van het VS-ministerie voor Buitenlandse Zaken op. De
massale steun van dwergstaatjes in de Stille Oceaan is te danken aan
diplomatieke druk en intimidatie van lokale grootmacht Australië.

Grapjes over de “coalition of the willing” zijn schering en inslag in
Washington, hoewel de regering van president Bush zijn uiterste best doet om
de zaak ernstig te nemen. “Deze coalitie telt meer landen dan de coalitie
die we in 1991 hadden”, zei Bush donderdag na afloop van het bezoek van de
Britse premier Tony Blair, Amerika’s “stoerste” bondgenoot. De president wil
de publieke opinie blijkbaar in alle ernst overtuigen van het ongelofelijke
diplomatieke huzarenstukje dat leidde tot de steun van politieke en
militaire “zwaargewichten” als Angola, Bulgarije, Honduras en het 18.000
inwoners tellende Palau.

Veiligheidsadviseur Condoleezza Rice deed in een opiniestuk in de Wall
Street Journal haar best om het geopolitieke gewicht van de coalitie in de
verf te zetten. “De coalitieleden tellen samen 1,23 miljard mensen en hebben
een gezamenlijk bruto binnenlands product van 22 miljoen dollar. Deze landen
zijn verspreid over de hele aardbol vertegenwoordigen de voornaamste rassen,
etnieën en godsdiensten.”

Daarmee doet Rice de waarheid enigszins geweld aan. De verdeling over de
continenten is bijvoorbeeld allerminst gelijkmatig. In Zuid-Amerika staat
enkel Colombia aan de zijde van de Verenigde Staten. De Centraal-Amerikaanse
coalitieleden Costa Rica, de Dominicaanse Republiek, El Salvador, Honduras,
Nicaragua en Panama beperken zich, op El Salvador na, tot een
“steunbetuiging.” In de Dominicaanse Republiek volstond dat om de minister
van Buitenlandse Zaken te doen opstappen.

In Afrika beperkt de louter verbale steun zich tot Angola, een belangrijke
olieleverancier, Eritrea, Ethiopië, Rwanda en Uganda. In Azië wordt ook
Afghanistan meegeteld, naast Japan, Mongolië, de Filipijnen en Zuid-Korea.
Het Zuid-Koreaanse parlement is echter nog altijd verbolgen over de
Amerikaanse weigering om te onderhandelen met Noord-Korea en wil geen
toestemming geven om medisch personeel naar de Perzische Golft te sturen.

De nuttigste bondgenoten zijn Australië en een half dozijn Europese landen.
De Britten, Spanjaarden en Denen leveren troepen en schepen. “Nieuw
Europa” – Polen, Roemenië, Tsjechië en Slovakije - stuurt specialisten in
chemische oorlogsvoering. De gezamenlijke inspanning is niet te vergelijken
met de 60 miljard dollar die de coalitie in 1991 ophoestte.

De Arabische bondgenoten, op Koeweit na, worden liever niet bij naam
genoemd, omdat ze hun bevolking niet nodeloos willen provoceren. Ook Israël
staat om die reden niet op de lijst. Op de VS en Israël na geldt trouwens in
alle coalitielanden dat de publieke opinie overwegend tegen een oorlog is
gekant. Turkije staat op de lijst van 49, hoewel meer dan negentig procent
van de mensen er tegen de oorlog is.

Verder blijkt Washington weinig kritisch over het democratische gehalte van
zijn “strijdmakkers”. Een derde van de bondgenoten kreeg de beoordeling
“geen vrijheid” of “gedeeltelijke vrijheid” op de index van landen die in
aanmerking komen voor Amerikaanse ontwikkelingshulp. Negen landen, waaronder
Azerbeidzjan, Eritrea, Georgië en Oezbekistan hebben volgens het
VS-ministerie voor Buitenlandse Zaken een “extreem slechte” reputatie inzake
mensenrechten. De corruptiewaakhond Transparency International heeft
ernstige bedenkingen bij de helft van de coalitieleden, wat misschien
verklaart waarom de VS deze regeringen tot steunbetuigingen hebben kunnen
bewegen.