Doharonde opnieuw gestrand

De stemming was nochtans goed de afgelopen dagen. WTO-kapitein Pascal Lamy had een grote kaart bovengehaald met formules waarin alleen nog maar de cijfertjes moesten worden ingevuld. De fatale klip bleek uiteindelijk het speciaal beschermingsmechanisme dat ontwikkelingslanden toelaat hun tarieven op te trekken als een plotse invoerstijging van landbouwproducten een bedreiging vormt voor het overleven van de eigen boerenbevolking.
In het voorstel van Lamy treedt het mechanisme pas in werking als de importvolumes met meer dan 40 procent boven het gemiddelde van de voorbije drie jaar uitstijgen. De G-33, een groep van ontwikkelingslanden aangevoerd door India en China, vond die drempel te hoog en stelde een stijging van slechts 10 procent voor om het verdedigingsmechanisme te mogen gebruiken.
Er werd dinsdag nog gezocht naar een compromis, maar de VS bleven weigeren een drempel te aanvaarden die lager was dan 40 procent. Washington wilde vermijden dat India en China hun reusachtige markten te gemakkelijk zouden kunnen afschermen tegen geïmporteerde landbouwproducten. Lamy kon uiteindelijk niet anders dan vaststellen dat achttien van de twintig onderhandelingsklippen met succes waren omzeild, maar dat het bij nummer negentien fout was gelopen.
De Braziliaanse handelsminister Celso Armorim kon zijn ontgoocheling na de bekendmaking van de mislukking niet verbergen: “Het is ongelofelijk dat we over dat ene punt gestruikeld zijn. Niet dat het geen belangrijke kwestie is, maar we hebben daarvoor veel neteligere kwesties opgelost. Voor een buitenstaander is het onbegrijpelijk dat we de onderhandelingen niet tot een goed einde hebben kunnen brengen.”
Dat de gesprekken uiteindelijk stukliepen op het beschermingsmechanisme voor ontwikkelingslanden is opmerkelijk. Bij het begin van de onderhandelingsronde, in 2001 in de Qatarese hoofdstad Doha, werd namelijk nadrukkelijk gesteld dat het de bedoeling moest zijn de spelregels van de wereldhandel voordeliger te maken voor de arme landen. Dat was toen een boodschap van solidariteit na de schok van de aanslagen van 11 september in New York.

Muiterij

Zeven jaar later zijn de economische machtsevenwichten in de wereld fundamenteel verschoven. Bij vorige onderhandelingen zetten de VS en de EU de koers uit, en roeiden de andere landen mee. Nu is er een soort muiterij ontstaan van nieuwe economische reuzen als India, China en Brazilië, die zonder complexen opkomen voor hun eigen belangen.
Op de achtergrond spelen twee verschillende visies mee over de beste manier om de huidige voedselcrisis in de wereld aan te pakken. “De Verenigde Staten zeggen dat het openen van de markten de beste manier is om de voedselveiligheid en het inkomen van de mensen te verbeteren”, zegt Carin Smaller van het Institute for Agriculture and Trade Policy. “India, China en de meeste ontwikkelingslanden zien meer heil in een sterk noodmechanisme met tariefverhogingen om hun eigen boeren te beschermen tegen schommelingen op de landbouwmarkten.”

Redden wat er te redden valt

De Mexicaanse viceminister van Financiën, Beatriz Leycegui, noemde het mislukken van Doha een verlies voor de hele wereld, net op het moment dat het wat minder gaat met de economie. “Mexico wil voorkomen dat alles wat we hebben bereikt weer overboord wordt gegooid”, zei Leycegui.
Haar Braziliaanse collega Amorim was sceptisch over het voortbestaan van de deelakkoorden. “Dat ligt niet binnen onze macht”, zei hij. “Het leven gaat verder, en niet altijd op de beste manier.” De Indonesische Handelsminister Mari Pangestu merkte filosofisch op dat “multilaterale onderhandelingen nooit echt mislukken, ze gaan gewoon door.”
De Argentijnse minister van Buitenlandse Zaken Jorge Taiana legde de schuld voor de mislukking duidelijk bij de rijke landen, “die veel vroegen en daarvoor weinig in ruil boden.” Volgens Taiana is het bijzonder frustrerend te moeten vaststellen dat de rijke landen vergeten zijn dat de Doharonde werd opgezet met het oog op de belangen van de ontwikkelingslanden.