Doodseskaders terug in El Salvador

Op 2 februari vermoordden gemaskerde mannen in Milingo, ten noorden van de hoofdstad San Salvador, zeven jonge mannen die waarschijnlijk deel uitmaakten van een jongerenbende. De moordenaars gebruikten aanvalsgeweren en pistolen. Vier dagen later schoten drie gemaskerde mannen in Tonacatepeque in het noorden van het land vijf jongeren in een restaurant dood. Volgens een ooggetuige hadden ook die aanvallers het gemunt op leden van de talrijke bendes die El Salvador onveilig maken.

Aanwijzingen

Voorlopig kan niet worden uitgesloten dat de moordpartijen het resultaat zijn van afrekeningen tussen de bendes. President Mauricio Funes stelt zelfs dat er geen bewijzen zijn dat er doodseskaders aan het werk zijn. Maar volgens experts zijn er wel aanwijzingen in die richting. De moordpartijen gebeurden bijvoorbeeld in een echte commandostijl.

De ongerustheid van de experts wordt gevoed door de doodsbedreigingen die de nationale ombudsman Oscar Luna in januari kreeg. Die kwamen van een groep die naar eigen zeggen een campagne voert tegen de misdaad in het land. Oscar Luna kreeg de raad niet in de weg te lopen.

Gewelddadig verleden

El Salvador maakte halverwege de jaren negentig al eens kennis met een gewapende groep die misdadigers vogelvrij verklaarde. De Sombra Negra (Zwarte Schaduw) bleek voor een deel uit politieagenten te bestaan. Sommige leden werden gevat, maar bij gebrek aan bewijzen vrijgesproken.

Tijdens de burgeroorlog van 1980 tot 1992 kende El Salvador doodseskaders die jacht maakten op vermeende aanhangers van de guerrilla en linkse activisten. De burgeroorlog eiste 75.000 slachtoffers. De Salvadoraanse samenleving lijdt nog altijd onder de gevolgen van dat buitensporige geweld. Het vredesproces en het herstel van de democratie konden niet beletten dat de criminaliteit in stijgende lijn ging. Migranten die uit de VS terugkeerden brachten van daar een gewelddadige bendecultuur mee die voor nog meer onveiligheid zorgt.

Golf van geweld

Volgens officiële cijfers werden er in 2009 in het kleine land 4.365 mensen vermoord, het hoogste cijfer van de voorbije tien jaar. Het onvermogen van de overheid om die ontwikkeling te stoppen, doet steeds meer Salvadoranen het recht in eigen handen nemen.

Benjamín Cuéllar, de directeur van het Instituut voor de Mensenrechten, legt een verband tussen het opnieuw opduiken van de doodseskaders en het “mislukte” veiligheidsbeleid van de laatste regeringen. Die politiek van de harde hand wordt ook voortgezet door de huidige president Funes.

Regionaal verschijnsel

Ook in andere landen in Midden- en Zuid-Amerika gaan illegale gewapende groepen achter vermeende misdadigers aan. In Guatemala wijzen mensenrechtenorganisaties al sinds 2007 op dat probleem. Ze beschuldigen de ordediensten en het gerecht ervan de daders te laten begaan.

In de Noord-Braziliaanse deelstaat Pernambuco schatte het gerecht in 2007 dat 70 procent van de moorden in de deelstaat het werk waren van doodseskaders. Vaak zijn er ook agenten of voormalige agenten betrokken bij die “zuiveringsacties”.

In het noordwesten van Venezuela kondigde een doodseskader in de zomer van vorig jaar zijn plannen zelfs aan in pamfletten. Daarop stond dat er vanaf 1 juli zou worden begonnen met het vermoorden van drugshandelaars, boeven en prostituees in de regionale hoofdstad Aragua en in nog een andere stad.