Doodstrafdebat dreigt VN te splijten

De Europese Unie vijlt aan de laatste details van een ontwerpresolutie die alle VN-lidstaten oproept de doorstraf voorlopig niet meer uit te voeren. De kans is groot dat de Algemene Vergadering binnenkort moet stemmen over het voorstel.
De EU heeft de steun van tientallen andere landen en ook van zowat alle mensenrechtenorganisaties. Maar er is ook sterke weerstand tegen het initiatief. Die komt van China, het land dat wereldwijd het grootste aantal executies uitvoert, van sommige andere landen in Azië en in de Cariben waar de doodstraf nog in de grondwet staat en ook van de Organisatie van Islamitische Landen en de Arabische Liga.
Singapore, een land dat de doodstraf altijd luid heeft verdedigd, denkt dat de resolutie “verdeeldheid” zal zaaien. Veel landen vinden dat het al dan niet uitvoeren van de doodstraf geen mensenrechtenkwestie is, zegt de Singaporese VN-ambassadeur Vanu Gopala Menon. De keuze maakt volgens hem deel uit van het ordehandhavingsbeleid, en dat is een interne aangelegenheid van elke lidstaat.
De EU zou er verstandig aan doen de ontwerpresolutie in de la te laten liggen, waarschuwt Menon. Als de Europeanen het toch tot een stemming laten komen, zal dat “de atmosfeer verzieken en onnodige verdeeldheid zaaien in het huis.”
“Het is mij niet duidelijk wat de EU hoopt te bereiken met de resolutie. Misschien halen ze er morele genoegdoening uit, maar het zal het standpunt niet veranderen van de landen die vinden dat de doodstraf mensen afschrikt om zware misdaden te begaan. Veel landen zullen ontstemd zijn door de poging van de EU om haar waarden op te dringen.”
Een vertegenwoordiger van de EU die niet genoemd wil worden, zegt dat naast de 27 lidstaten van de Unie nog 9 andere landen het voorstel als co-auteur mee willen indienen. Officiële steun is er van nog eens een zeventigtal landen. Of het voorstel een meerderheid kan halen binnen de 192 landen in de Algemene Vergadering, is nog onduidelijk.
Volgens een Arabische diplomaat die tegen de resolutie is, hebben sommige van de landen buiten de EU die het voorstel mee willen steunen, amendementen ingediend die dan weer voor onenigheid hebben gezorgd binnen de EU. “Er gaan ook geruchten dat de Europeanen ontwikkelingslanden met dreigementen en beloften achter het voorstel proberen te krijgen.”
Omdat er nog wordt onderhandeld over het voorstel, is de tekst nog niet officieel vrijgegeven, wat de speculaties nog aanwakkert.
De Europese Unie keurt de doodstraf “zonder voorbehoud” af en is voor een wereldwijd verbod. “De doodstraf gaat in tegen de menselijke waardigheid”, legde commissievoorzitter Jose Manuel Barroso in oktober op een conferentie in Lissabon uit. De EU wijst erop dat al 133 landen de doodstraf uit de strafwet hebben gehaald of niet meer uitvoeren. De Unie heeft de voorbije jaren 15 miljoen euro geïnvesteerd in niet-gouvernementele campagnes om de doodstraf ook in de rest van de wereld te doen afschaffen. In 1999 probeerde de EU al eens zonder succes de VN een resolutie te doen stemmen over een moratorium.
De Singaporese ambassadeur Menon vindt dat de voorstanders van een moratorium recht hebben op hun mening, maar eist dat ze andere landen de vrijheid laten hun bij hun standpunt te blijven. “De doodstraf is niet internationaal verboden. Maar de landen die achter de resolutie staan, hebben beslist dat er maar één opvatting over het thema kan bestaan.”