Dow Chemical zaait verdeeldheid in Indiase regering

De Amerikaanse multinational Dow Chemical heeft aangeboden om een deel van de kosten te betalen voor het opruimen van het chemisch afval. Het gaat om het terrein van de fabriek waar in december 1984 cyanidegas ontsnapte, de stad in, waardoor 4000 mensen direct de dood vonden. Dow wil in ruil voor het bedrag niet meer aansprakelijk worden gesteld voor de ramp.
Bij de overname van Union Carbide door Dow Chemical in 2001 zijn alle activa, maar ook de passiva overgenomen door de laatste. Maar Dow en de Amerikaanse regering hebben er hard voor gelobbyd een gunstige regeling te krijgen van de regering van India.
Als het lukt, kan Dow weglopen voor de verantwoordelijkheid van het schoonmaken van de ravage die Carbide voor 25.000 bewoners in de omgeving achterliet, zoals de 9000 ton chemicaliën in de bodem en het water. Behalve de 8.000 slachtoffers in de eerste week zijn er later volgens actievoerders nog eens 15.000 doden gevallen en zijn er in totaal 200.000 mensen gewond of gehandicapt geraakt, met name aan de longen en andere organen.
Union Carbide wist in een dubieuze schikking in 1989 voor een schamele 470 miljoen dollar (341 miljoen euro) de burgerrechtelijke aansprakelijkheid voor grove nalatigheid af te kopen, maar strafrechtelijk gezien staat de zaak nog open. Het bedrijf en de directeuren weigeren voor de rechtbank in Bhopal te verschijnen.
Dow wil op grote schaal gaan investeren in India, en daarom wordt het bedrijf in zijn pogingen gesteund door de VS-India Business Council en ook de Indiase ministers van Financiën en Handel.
“Het aanbod van Dow stelt de regering voor een keuze”, zegt Satinath Sarangi van de Bhopal Group for Information and Action, die het gif in 1990 ontdekte. “Of het laat zich gebruiken door de multinational, of het kiest de kant van de slachtoffers.”
De regering is scherp verdeeld. Het ministerie van Chemicaliën en Kunstmest heeft voor de rechter een miljard roepie (18 miljoen euro) geëist als voorlopige betaling voor het herstel van het gebied. Het ministerie van Justitie is hier echter tegen en zegt dat hiervoor eerst de exacte voorwaarden van de fusie tussen Dow en Carbide moeten worden bestudeerd.
Volgens de organisaties van de slachtoffers heeft Carbide nooit een juiste weergave gedaan van de passiva die ze hadden. Enkele directeuren staan voor een Indiaas hof terecht wegens dood door nalatigheid. Dow houdt vol dat het als Amerikaans bedrijf niet onder jurisdictie van Indiase rechters valt. Over Dows aansprakelijkheid is nog geen uitspraak gedaan. Dow is opgedragen 386 ton van het bovengrondse giftige afval op te ruimen, maar over de 8000 ton onder de grond en de honderden tonnen die verspreid zijn over het terrein houdt het hooggerechtshof van de betreffende deelstaat zijn mond.
“Alle gevestigde belangen zijn overduidelijk aan het werk om Dow te helpen zijn aansprakelijkheid en verplichting te ontlopen”, zegt Nityanandan Jayaraman van de International Campaign for Justice in Bhopal. “Ondanks de hoge economische groei gedraagt India zich nog als een achterlijk land dat bedrijfsbelangen boven het leven van burgers plaatst.”
De meeste slachtoffers van de giframp hebben minder dan 110 euro gekregen voor het lichamelijke lijden dat hen is aangedaan. Zelfs de families van de overledenen ontvingen slechts 3600 euro. Een groot deel van de schadevergoeding zou zijn afgeroomd door corrupte ambtenaren en politici.
In november 2004 wist een groep activisten, de Yes Men, veel aandacht voor de zaak te genereren door zich voor te doen als vertegenwoordigers van Dow Chemical. Live op BBC World vertelden ze dat Dow de volledige aansprakelijkheid op zich zou nemen, de directeur van Union Carbide zou laten berechten en een grote schadevergoeding zou betalen. Pas enkele uren later werd pas duidelijk dat Dow Chemical hier niets mee te maken had, en nog steeds niet de aansprakelijkheid op zich wilde nemen.