Dubbele nationaliteit

Belgen kunnen vreemdgaan

Sinds juni van dit jaar kunnen Belgen die in het buitenland wonen daar een tweede nationaliteit aanvragen zonder hun Belgische nationaliteit te moeten opgeven. Tot voor kort konden alleen genaturaliseerde immigranten in België een dubbele nationaliteit behouden. De nieuwe wet geldt voor alle landen, behalve voor tien Europese lidstaten. Wie in Groot-Brittannië, Denemarken, Frankrijk, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk of Spanje een tweede nationaliteit wil aanvragen, kan dat pas vanaf april 2008. Dat laatste is een gevolg van het Verdrag van Straatsburg van 6 mei 1963, waarin bepaald werd dat iedere persoon bij voorkeur slechts één nationaliteit mocht hebben. Vele staten zegden dit verdrag intussen op, maar het verdwijnt pas effectief als alle staten het officieel opzeggen.

België is zeker niet de eerste om een dubbele nationaliteit toe te staan. Zo lieten er in 2000 al 89 staten officieel een of andere vorm van dubbele nationaliteit toe. In veel Europese landen is het voor migranten al geruime tijd toegestaan om bij naturalisatie hun oorspronkelijke nationaliteit te behouden. In het Verenigd Koninkrijk was dat altijd al het geval en ook in België, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Portugal, Italië, Zwitserland en Nederland moeten migranten geen afstand meer doen van hun vorige nationaliteit. Duitsland verleent enkel aan etnische Duitsers en aan vroegere Duitse burgers en hun nakomelingen, die veroordeeld werden door het Nazi-regime, de dubbele nationaliteit.

Voor de eigen burgers staan naast België onder andere Finland, Hongarije, Ierland, Letland, Polen, Portugal, Slovenië, Slowakije, Zweden en Zwitserland een dubbele nationaliteit toe. Intussen beschikken al miljoenen mensen over de hele wereld over meer dan één nationaliteit en dat aantal neemt duidelijk toe. Migratie en de almaar toenemende mondialisering zorgen ervoor dat steeds meer mensen voor een langere tijd hun geboorteland inruilen voor een andere werk- en leefplek, en vaak willen ze na verloop van tijd de nationaliteit van het onthaalland aanvragen. In Nederland verblijven bijvoorbeeld al meer dan een miljoen mensen met een dubbele nationaliteit.

Mensen met een dubbele nationaliteit zijn overigens niet per definitie arme migranten die een betere toekomst zoeken in het “beloofde continent”. Ook Europeanen, Amerikanen, Canadezen en Australiërs emigreren in steeds grotere getale naar het buitenland -op zoek naar een betere toekomst- en vragen daar een tweede of zelfs een derde nationaliteit aan. (cj)
Meer over Belgische emigratie: zie www.MO.be

Struikelblok voor intergratie?

Dat het voor Belgen nu mogelijk is om een dubbele nationaliteit te hebben, zorgt ervoor dat ze zich beter in hun nieuwe land kunnen integreren én dat de banden met het Belgische moederland beter behouden blijven. Dat stelde Laurette Onkelinx onlangs in een interview in Vlamingen in de Wereld. ‘Veel Belgen in het buitenland zijn nog zeer gehecht aan hun oorspronkelijke vaderland en het is niet omdat je op een bepaald moment in je leven door omstandigheden kiest voor een andere nationaliteit, dat je geen Belg meer bent’, aldus Onkelinx.

Terwijl zij de sterke band met het land van herkomst als een positieve zaak voorstelt, krijgen veel immigranten die voor de dubbele nationaliteit kiezen net het verwijt dat ze nog te veel de banden en affiniteit met het land van herkomst cultiveren. Dat zou hen beletten zich ten volle te concentreren op hun integratie in hun nieuwe onthaalland.
Sami Zemni, professor aan de Middle East & North Africa Research Group aan de Universiteit Gent, is het met die stelling alvast niet eens. ‘Nationaliteit dekt niet meer dezelfde lading als pakweg dertig jaar geleden’, zegt hij. ‘De symboliek achter het begrip is door de jaren heen en door de wereld waarin we leven een beetje verdwenen en heeft plaats gemaakt voor een algemener idee van burgerschap. Het zijn vooral de rechten en de plichten, het stemrecht, de verkiesbaarheid en andere praktische aspecten die een nationaliteit zijn inhoud geven. Dat wil niet zeggen dat een nationaliteit geen symbolische of emotionele waarde meer heeft en dat het niet bijdraagt tot de identiteit van mensen. Maar het absolute karakter ervan is zeker afgezwakt.’
Nationaliteiten zijn met andere woorden best combineerbaar in de huidige geglobaliseerde wereld en vormen niet per definitie een obstakel voor integratie. Omgekeerd biedt het verwerven van een nationaliteit alleen ook geen garantie voor integratie, volgens Zemni. ‘Zolang discriminatie en marginalisering blijven bestaan, zal er van een goede integratie van migranten nooit sprake kunnen zijn.’ (cj)

Religie en nationaliteit

Mohamed Ikoubaân, directeur van het kunstencentrum Moussem, zegt dat Marokkaanse migranten en allochtonen vandaag veel pragmatischer omgaan met de nationaliteitskwestie dan vroeger. ‘Voor de eerste generatie Marokkaanse migranten was de Belgische nationaliteit nog een taboe’, zegt hij. ‘Er zijn heel wat migranten die een tijdlang hun Belgische nationaliteit verzwegen voor hun familie of vrienden in Marokko, want die zagen een Belgisch paspoort als een katholiek paspoort.’
Dat misverstand is intussen uit de wereld geholpen. Ook de achterdocht -vooral bij traditioneel of streng gelovigen- tegenover nationaliteit op zich is grotendeels verdwenen. ‘Eigenlijk tellen in de islam alleen Allah en de Oemma of de gemeenschap van alle gelovigen, niet het toebehoren tot een natie’, zegt Ikoubaân, ‘maar ook dat is al heel sterk veranderd.’ Hoe zwaar dat principe in de praktijk weegt, is niet duidelijk.
Sami Zemni van de Universiteit Gent: ‘Veel jongeren die alleen de Belgische nationaliteit bezitten, zie je heel extreem teruggrijpen naar de nationaliteit van hun ouders of grootouders, als een mythisch symbool van waardigheid en -verloren- identiteit. Ze worden hier geconfronteerd met racisme en uitsluiting en reageren daarop met een terugkeer naar  roots waar ze vaak niet veel over weten of weinig banden mee hebben.’ (cj)