Een kopje koffie, halfvol

‘Wanne weirelt?!’ Mathilde kan er niet over uit dat ze dit in haar eigen stad moet aanzien. Terwijl ze haar zeventigjarige verontwaardiging deelt met elke toevallige passant, gaan de mannen onverstoord verder met het opruimen van hun bezittingen. Dekens en truien gaan in grote plastic zakken, die verzameld worden onder een boompje bij de Hallepoort. Als het niet regent, “wonen” enkele tientallen Aziaten zonder papieren op dit goed onderhouden grasveld in het hart van de Europese hoofdstad. Wat voor wereld is dit?
En dan heeft Mathilde nog nooit een ochtendwandeling met haar hondje gemaakt in Lagos, Mumbai of Rio de Janeiro. Daar choqueert de aanwezigheid van grote groepen daklozen niet omdat ze verrast, maar juist omdat ze tot het normale straatbeeld behoort.
De mondiale crisis legt overigens extra lasten op de schouders van de mannen en vrouwen die hun leven nu al in een vuilniszak opgevouwen en weggestopt krijgen. ‘Door de voedselcrisis steeg het aantal mensen met honger in 2008 van 850 miljoen tot 960 miljoen. De economische crisis zal dat aantal dit jaar boven het miljard duwen. Daarnaast vrezen we dat er jaarlijks tussen de 200.000 en 400.000 kinderen meer zullen sterven als gevolg van armoede en gebrekkige toegang tot gezondheidszorg. Alleen al de groeivertraging zal in 2009 wellicht 90 miljoen mensen extra in armoede storten’, zegt economisch hoofdadviseur bij de Wereldbank Zia Qureshi verder in dit nummer.
Om die extreme armoede en extreme ongelijkheid uit de wereld te helpen, willen Qureshi en de Wereldbank dat rijke landen en welgestelde burgers meer hulp geven aan mensen en landen die het nodig hebben. Zeker nu.
Niet iedereen is het daarmee eens. De Zambiaanse econome Dambisa Moyo, bijvoorbeeld, pleit in haar boek Doodlopende hulp onomwonden voor het stopzetten van ontwikkelingshulp aan Afrika. Volgens haar is die hulp namelijk mee verantwoordelijk voor corruptie en verkeerde economische keuzes, en dus voor de blijvende armoede in Afrikaanse landen. Moyo’s radicale aanval op de ontwikkelingshulp krijgt veel bijval.
Niet weinig Europeanen en Amerikanen willen blijkbaar graag geloven dat ze de armen een goede dienst bewijzen door de kraan dicht te draaien. De mondiale middenklasse is namelijk gierig, beweert de Australische filosoof Peter Singer in zijn nieuwe boek Het kan wel! Armoede hoeft niet, waarin hij onomwonden pleit voor véél meer ontwikkelingshulp. Alleen hebben we graag een goede reden om onze rijkdom niet te delen. Geen wonder, dus, dat het niet-zo-nieuwe debat over hulp in deze tijden van crisis zo goed aanslaat.
We hebben het gevoel dat we veel geven, maar dat is niet zo. ‘Als we de ontwikkelingsuitgaven van de overheden en van de gewone burgers samentellen, dan komen we per Belg ongeveer aan de prijs van één kopje koffie per week’, zei professor Patrick Develtere van het Hoger Instituut voor de Arbeid in MO* onlangs. ‘En als je daar de onefficiënte hulp –bijvoorbeeld het deel dat terugkeert naar het donorland– van aftrekt, dan is het kopje nog maar halfvol.’
Ontwikkeling is een complexe zaak. Dat werd begin juni ook bevestigd tijdens een conferentie die het Vlaams Agentschap voor Internationale Samenwerking hield. Ook de vierdepijlerinitiatieven gaven er toe dat ze stilaan leren hoe moeilijk het is om armoede uit de wereld te helpen. Op microniveau gaat er wel eens iemand met de kas aan de haal, op macroniveau bevordert ontwikkelingshulp die niet gekoppeld wordt aan beter bestuur inderdaad een neiging tot corruptie. Er is wel degelijk heel wat dat misloopt met hulp en ontwikkeling. Maar er is minstens evenveel dat spaak loopt met de op privékapitaal en kredietmarkten gebaseerde oplossingen die Dambisa Moyo voorstaat.
Intussen gaan we met zijn allen op vakantie. Alleen de Indiërs van de Hallepoort blijven thuis. Wat voor wereld is dit?

PS: De boeken van Dambisa Moyo en Peter Singer verschijnen in augustus in Nederlandse vertaling.