Eerste Afghaans orkest gaat toeren in Verenigde Staten

In een propvolle repetitieruimte in het Afghaanse Nationaal Instituut voor Muziek bereidt het orkest zich voor op zijn internationale debuut. Dirigent William Harvey leidt de muzikanten door een nieuw arrangement voor de Vier Jaargetijden van Vivaldi, aangepast aan hun land. “Het is gebaseerd op de originele Vier Jaargetijden”, zegt hij. “Maar het bevat nu ook Afghaanse ritmes, improvisaties en instrumenten.”

Naast violen, fluiten, trompetten en cello’s zijn er dan ook Afghaanse instrumenten zoals de sitar, tanbur, een soort luit, en de tabla.

De taliban deden er tijdens hun bewind alles aan op die instrumenten het zwijgen op te leggen. Ze werden net als radio’s en stereo-installaties openbaar verbrand.

Volgens Ahmad Sarmast zijn die dagen voorgoed voorbij. Hij keerde in 2006 naar Afghanistan terug vanuit Australië, als eerste Afghaan met een doctoraat in Muziek. In 2009 stichtte hij het Afghaanse Nationaal Instituut voor Muziek. De vorming van een Afghaans orkest en ermee op tournee gaan is een project dat al jaren in de steigers staat.

“We willen de muziek gebruiken als een bron voor sociale verandering en een manier om bruggen te bouwen tussen Afghanistan en onze vrienden in het buitenland”, zegt hij.

De muzikanten starten volgende maand aan hun tournee langs onder meer Washington DC, New York en Boston. Ze doen daarbij bekende concertgebouwen aan zoals Carnegie Hall en het Kennedy Center.

Er is ook vrede

De 12-jarige Farhad Safari is een van de jongste muzikanten in de groep. Hij speelt de dambura, een instrument dat veel wegheeft van een kleine banjo, maar met een boog bespeeld wordt. Net als de meeste andere muzikanten is het voor Safari de eerste keer dat hij in het buitenland komt. Hij wil naar eigen zeggen zijn volk fier maken en zijn land goed vertegenwoordigen.

“Mensen in Amerika denken dat Afghanistan altijd in oorlog is”, zegt hij. “We willen hen duidelijk maken dat er niet alleen oorlog is, maar ook vrede.”

Fikria Azizi is al bij de school sinds die werd opgericht. Ze zegt dat die haar gered heeft van een leven op straat in Kaboel. Toen ze twaalf was, kwam het Instituut muzikanten rekruteren op haar school. Ze was meteen enthousiast over het idee om muziek te maken en begon de rubab, het nationale instrument van Afghanistan te spelen.

Drie jaar later speelt ze cello — zonder hoofddoek. Ze wil in de VS duidelijk maken dat Afghaanse vrouwen vooruitgang boeken. “We hebben vrouwenrechten en kinderrechten. We willen in de VS tonen dat Afghanistan iets bereikt heeft”, zegt ze. “Ze denken dat de vrouwen allemaal een boerka dragen en niets kunnen. Wij willen vertellen dat we wel iets kunnen. In de realiteit wordt Afghanistan heropgebouwd.”

Nieuwe concertzaal

Ook de school zelf is aan het bouwen. Er wordt momenteel gewerkt aan een concerthal, klassen en een slaapgedeelte. De school hoopt tegen 2015 het aantal leerlingen te verdubbelen tot 300. De school is gratis en de helft van de plaatsen is gereserveerd voor wezen of straatkinderen zoals Azizi. De school is bijzonder populair – dit jaar streden 200 kinderen voor de 50 beschikbare plaatsen.

De school zoemt van bedrijvigheid in aanloop naar de tournee. “Ik denk dat hun aanwezigheid in die grote concertzalen de perceptie van Afghanistan zal veranderen”, zegt Sarmast. “Het is belangrijk te tonen dat, ondanks berichten van zelfmoordaanslagen, doden, vernieling en corruptie, er ook positieve veranderingen zijn in Afghanistan.”

Ook dirigent Harvey benadrukt het belang van de tournee. “Dit is echt een moment om te vieren”, zegt hij. “De muziek is terug in het enige land waar ze volledig verboden is geweest. Dat is een reden voor feest, zeker nu de muziek opnieuw onder vuur ligt in het noorden van Mali.”