“Egyptische regering gebruikt fatwa’s voor politieke doelen”

De grootimam van de invloedrijke Al-Azhar Universiteit in Caïro verklaarde enkele weken geleden dat smaad bestraft moet worden met tachtig zweepslagen. Sjeik Mohamed Sayed Tantawi deed dat op een religieus festival waarop ook de Egyptische president Hosni Moebarak aanwezig was, en haalde een koranvers aan om zijn stelling te staven.
Critici van het regime zien in die uitspraak een rechtvaardiging voor de harde manier waarop de pers in Egypte wordt aangepakt. Kort daarvoor waren enkele onafhankelijke journalisten in de gevangenis gegooid omdat ze ‘valse informatie’ hadden gepubliceerd over hooggeplaatste figuren binnen Moebaraks National Democratic Party.
“De recente fatwa’s misbruiken het geloof om het wanbeleid van de regering te rechtvaardigen”, zegt Gamal Zharan, politoloog aan de Suez Canal University en onafhankelijk parlementslid. “De rol van de grootimam beperkt zich tot het goedpraten van het regime”. Critici wijzen er ook op dat het vers dat Tantawi aanhaalde specifiek gaat over smaad aan het adres van “eerbare vrouwen”.
Twee weken later haalde de grootimam opnieuw het nieuws met de stelling dat er volgens het islamitisch recht geen bezwaren zijn tegen de politieke opvolging van een vader door zijn zoon, als de overgang gebeurt in een context van “vrije en eerlijke verkiezingen.” De uitspraak verwijst expliciet naar de 43-jarige zoon van de president, Gamal Moebarak, die de voorbije jaren een belangrijke functie kreeg binnen de partij en waarvan algemeen wordt aangenomen dat hij wordt klaargestoomd om zijn vader op te volgen.
“Tantawi gebruikt zijn spirituele gezag ten dienste van het plan van de regeringspartij om het presidentschap erfbaar te maken”, zegt Zahran, “Zijn gedrag bekladt de reputatie van een eerbare religieuze instelling.”
De universtiteit van Al-Azhar in Caïro werd opgericht in de tiende eeuw en geldt als voornaamste rechtsbron voor soennitische moslims. Sinds de jaren vijftig heeft de staat zijn greep op de universiteit versterkt. Tantawi, die ook wel de ‘staatssjeik’ wordt genoemd, werd in 1996 door Moebarak benoemd, hoewel er twijfels bestonden over zijn kwalificaties.
Ook grootmoefti Ali Gomaa dankt zijn benoeming aan Moebarak en deed onlangs enkele regeringsvriendelijke uitspraken. Gomaa is het hoofd van de Dar al-Iftaa, het hoogste islamitische rechtscollege van het land. Begin november zei hij in een fatwa dat automobilisten niet schuldig zijn als ze een voetganger omverrijden die “moedwillig blijft stilstaan” voor een aankomende auto. De verklaring kwam een week nadat een vrouw was overreden door een politiebusje omdat ze de arrestatie van een familielid wilde voorkomen.
Volgens de leden van de Moslimbroeders, de grootste oppositiebeweging in Egypte, bewijzen de uitspraken dat de grote islamitische instellingen uit de hand eten van de huidige machthebbers. “Waarom krijgen we nooit een fatwa te horen tegen verkiezingsfraude, tegen martelpraktijken door de politie of tegen industriële monopolies”, vraagt Saad al-Husseini, parlementslid voor de Moslimbroeders, zich af, “Of tegen de bezetting van Palestina of Irak ?”