"El Salvador heeft nieuw pact nodig"

Het nieuwe pact, zeggen de analisten, moet tot stand komen in dezelfde geest van onderhandelen en toegeven als destijds, toen de linkse FMLN-guerrilla en de regering van Alfredo Cristiani een einde maakten aan twaalf jaar burgeroorlog.

Het FMLN, dat vandaag in de regering zit, en de ultrarechtse Arenapartij waren elkaars tegenpolen maar dat belette hen niet om op 16 januari 1992 in Mexico de vredesakkoorden te ondertekenen onder auspiciën van de Verenigde Naties. Bij de burgeroorlog waren zeventigduizend mensen omgekomen en achtduizend verdwenen.

“Als we in staat waren om de brutale oorlog via de dialoog te overwinnen, dan moeten we ook de armoede, de ongelijkheid en het geweld via dialoog en gezamenlijke beslissingen kunnen overwinnen”, zegt analist José María Tojeira in een commentaarstuk in de krant La Prensa Gráfica.

Een van gewelddadigste landen

De viering van twintig jaar vredesakkoorden vindt plaats in een scherpe economische crisis en een ontstopbare golf van moorden. El Salvador is een van gewelddadigste landen ter wereld, met zeventig moorden per honderdduizend inwoners, volgens cijfers van het Instituut voor Forensische Geneeskunde.

De armoede treft 36 procent van de zes miljoen Salvadoranen, 11 procent leeft in extreme armoede, zegt het ministerie van Economie.

“We moet de democratie die we twintig jaar geleden begonnen zijn, verdiepen”, zegt Nidia Díaz, die zitting heeft in het Centraal-Amerikaans Parlement en destijds lid was van de FMLN-directie die het historische akkoord in Mexico ondertekende.

De gepensioneerde generaal Ernesto Vargas, die het akkoord ondertekende als lid van de regeringscommissie, vindt nieuwe onderhandelingen zelfs noodzakelijk. “De klemtoon moet institutioneel van aard zijn, een akkoord van het land… zonder ideologieën, met als enige motivatie een beter land te hebben.”

Consensus blijft moeilijk

Door de akkoorden van 1992 ontstonden nieuwe instanties die het gerechtelijke systeem transparanter en efficiënter moesten maken. Maar twintig jaar later blijft justitie achterop hinken, zeggen zowel nationale als internationale rapporten, onder meer van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken.

“Zolang de Hoge Raad voor Justitie in handen van het parlement blijft en onderworpen is aan partijakkoorden, gehoorzamen ze ook aan die belangen”, zegt Ramón Villalta, directeur van het Sociale Initiatief voor de Democratie.

Volgens analisten blijft het moeilijk om in een land als El Salvador, met zulke scherpe ideologische tegenstellingen, tot een consensus te komen. “Op dit moment zijn onderhandelingen voor nieuwe akkoorden niet haalbaar, de noodzakelijke bundeling van krachten ontbreekt”, zegt Dagoberto Gutiérrez, voormalig guerrillacommandant en lid van het toenmalige onderhandelingscomité.

“De economische en politieke macht onderhandelt alleen wanneer het noodzakelijk en onontkoombaar is, en dat is het op dit moment niet”, zegt Gutiérrez. De vredesakkoorden ontmantelden de oorlogsmachine, dat was toen het dringendste probleem, maar zetten geen fundamentele economische veranderingen in gang, zegt Gutiérrez.