Er zit een geurtje aan de Europese visserijakkoorden

“Vissen, betalen en wegwezen”, zo omschreven organisaties voor armoedebestrijding de akkoorden die Europese vissers sinds 1979 toelieten de zeeën van een twintigtal ontwikkelingslanden leeg te vissen. De Europese Unie sluit momenteel met die landen een nieuwe generatie “partnerschapsakkoorden”, maar ook daar zit een reukje aan.

De 600 Europese vissersboten die zich dankzij de akkoorden buiten de Europese wateren zullen kunnen wagen, mogen alleen visbestanden exploiteren die de ontwikkelingslanden zelf ongemoeid laten. Ik ruil beloofde EU-Visserijcommissaris Joe Borg compensatiebetalingen waarmee de partnerlanden hun eigen visserijsector kunnen versterken.

Milieuactivisten betwijfelen dat de Europese vissers alleen jacht zullen maken op onbedreigde visbestanden. Uit onderzoek van de Canadese Universiteit van British Colombia is gebleken dat veel West-Afrikaanse visbestanden in de voorbije dertig jaar met de helft zijn geslonken.

“De Europese Commissie zegt dat de lokale visserijautoriteiten moeten bepalen of een bepaalde vissoort overvloedig aanwezig is”, zegt Else Boonstra van EU Coherence, een onderzoekproject dat op zoek gaat naar tegenstrijdigheden tussen het economisch beleid van de EU en armoedebestrijding. “In veel gevallen beschikken die niet over de middelen om de omvang van de visbestanden correct in te schatten.”

Onvindbare intkvis

Een voorbeeld is Mauritanië, waar 27 Spaanse vissersboten rechtsomkeer moesten maken toen bleek dat de in principe overvloedige octopus in realiteit onvindbaar bleek. In 2004 maakt octopus nog een tiende uit van de 80.000 ton vis die elk jaar in Mauritanië aan land werd gebracht. Door de overbevissing is het aantal jobs in Mauritaanse visserij gedaald van 5000 in 1996 tot 1800 in 2002

Volgens Boonstra volstaan de Europese compensatiebetalingen niet om de West-Afrikaanse visserij te laten groeien. “Het gevolg van deze akkoorden is dat lokale vissers geen of nauwelijks toegang hebben tot de visbestanden. Hun kleine scheepjes kunnen de concurrentie niet aan met de hoogtechnologische Europese vaartuigen.”

Mauritanië krijgt van 2006 tot 2012 86 miljoen euro per jaar. Dat is vijf keer meer dan wat het in dezelfde periode krijgt aan ontwikkelingshulp, zo benadrukt de Commissie.

“De zogenaamde partnerschapsakkoorden zijn eigenlijk nog altijd toegangsakkoorden”, zegt Beatrice Gomez van de Coalitie voor Eerlijke Visserijakkoorden in Brussel. “Als een land geld wil, dan moet het zijn wateren openstellen en toegang geven tot de visbestanden. Daarbij gaat het niet zomaar om gelijk welke vis, maar om de commercieel interessante soorten die de EU interesseren.”

Heel wat arme mensen zijn aangewezen op vis als voornaamste bron van proteïnen. Het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP) heeft berekend dat de overbevissing een probleem vormt voor de voedselveiligheid van een miljard mensen in 40 landen.