Ergste energiecrisis sinds onafhankelijkheid

Om alle bestaande klanten van stroom te voorzien, heeft Rwanda centrales met een totaal vermogen van maar 45 Megawatt nodig - negen op tien Rwandezen leven in plattelandstreken waar nog geen elektriciteitsvoorzieningen zijn. Maar zelfs dat relatief beperkte vermogen konden de bestaande energiecentrales de laatste maanden niet bereiken. Dit is de ergste energiecrisis sinds de onafhankelijkheid in 1962. Tekenend is dat de prijzen van generatoren op drie maanden tijd verdubbeld is.

Rwanda produceert normaal gezien ongeveer de helft van zijn elektriciteit zelf - voor de rest is het land afhankelijk van de naburige Democratische Republiek Congo (DRC) en van een waterkrachtcentrale die het deelt met de DRC en met Burundi. Het huidige stroomtekort is te wijten aan het dalende waterpeil in de zustermeren die de twee grootste Rwandese waterkrachtcentrales aandrijven. Het wateroppervlak van het hoogst gelegen Mulerameer is maar liefst vier meter onder het normale niveau gezakt - sinds januari van dit jaar kan daarom maar een van de drie turbines draaien. Ook de andere grote centrale functioneert maar op halve kracht.

Oorzaak is dat lokale boeren het water uit de rivieren die de meren voeden, afleiden om hun gewassen te bevloeien. De overheid probeert hen ertoe te bewegen de streek vrijwillig te verlaten, maar heeft geen ander land om hen op te vestigen. En zelfs als de overlevingslandbouw onder dwang wordt stopgezet, zou het tientallen jaren duren voor de rivieren zich herstellen en het niveau van het meer weer doen stijgen, zegt Claver Nsanzimana van de Rwandese Ecologievereniging.

Het Rwandese ministerie van Energie en Infrastructuur zou graag de capaciteit opdrijven van waterkrachtcentrale bij de Ruzizi 2-dam die het met de DRC en Burundi deelt, maar daarvoor moeten beide landen eerst akkoord gaan. Daarnaast heeft Rwanda plannen voor drie nieuwe dammen, maar daarvoor moet eerst geld op tafel komen - geld dat er nog niet is. En voor twee van de drie dammen is het land ook afhankelijk van andere landen. Een van de dammen komt op de Rusumorivier die de grens met Tanzania vormt - waardoor eerst een akkoord met dat land moet worden bereikt. Een andere dam zou water gebruiken van de Nyabarongorivier, die uitmondt in de Nijl. Volgens een akkoord uit 1929 hebben Egypte en Sudan het recht te beslissen of en hoe andere landen water uit de Nijl en haar zijrivieren kunnen benutten.

De beste hoop voor een definitieve oplossing voor het stroomtekort van Rwanda en de omringende landen is de exploitatie van de methaangasvoorraden in het Kivumeer. Het meer, dat de grens vormt tussen Rwanda en de DRC, bevat naar schatting zo’n 55 miljard kubieke meter van dit gas, waarvan 39 miljard gewonnen kan worden. Studies geven aan dat hiermee centrales met een gezamenlijk vermogen van 700 Megawatt van brandstof kunnen worden voorzien. Maar dat vraagt om een gigantische investering waarvoor buitenlandse investeerders onontbeerlijk zijn. (ADR/PD)