Erosie haalt boeren grond onder de voeten weg

Grootschalige erosie als gevolg van slechte landbouwmethoden is geen nieuw probleem. Onmetelijke gebieden in het midden van de Verenigde Staten raakten in de jaren 30 hun teeltlaag kwijt na decennia van onoordeelkundig ploegen. De wind kreeg te lang vrij spel en blies veel van de goede aarde weg. Honderdduizenden boerengezinnen moesten wegtrekken uit de Great Plains.
In de jaren 60 zag de Sovjet-Unie zijn versie van de Dust Bowl ontstaan in het zuiden van Rusland en het noorden van Kazachstan. De eindeloze graslanden die in sneltempo werden gekoloniseerd, brachten enkele jaren recordgraanoogsten op, maar herstelden zich niet meer van die roofbouw. Kazachstan had in 1980 nog 25 miljoen hectaren graanakkers, nu nog amper 14 miljoen. 
Het scenario is intussen bekend: ontbossing, overbegrazing en intensieve landbouw op arme gronden zetten een proces van erosie in gang dat snel uitbreiding neemt en algauw onomkeerbaar wordt. Onoordeelkundige irrigatie en de klimaatverandering maken het probleem nog erger. Toch drijft de bevolkingsgroei in steeds meer landen boeren naar arme gronden die niet bestand blijken tegen intensieve veeteelt en landbouw. De grootste probleemgebieden van vandaag zijn het noordwesten van China en de Sahelregio in Afrika.
Uit de Bodélé-regio in Tsjaad waait per jaar 1,3 miljard ton vruchtbare grond weg, tien keer meer dan in 1947, toen de metingen begonnen. Volgens Andrew Goudie, een professor Geografie aan de universiteit van Oxford, zijn stofstormen heel algemeen geworden in de Sahara. Er zijn er nu tien keer meer dan een halve eeuw geleden. Naast Tsjaad spelen ook Niger, Mauritanië, Nigeria en Burkina Faso veel vruchtbare grond kwijt door die stormen. De fijne leemdeeltjes worden de Atlantische Oceaan ingeblazen of landen zelfs in de Cariben, waar ze de koraalriffen bedekken en het water troebel maken.
Ook in Azië is de toestand dramatisch. Mongolië moest de voorbije 20 jaar de helft van zijn tarweakkers opgeven en zag de productiviteit op de overblijvende akkers halveren. Het land, dat drie keer groter is dan Frankrijk en maar 2,6 miljoen inwoners telt, moet nu bijna 60 procent van zijn tarwe invoeren.
Op die manier kan de strijd tegen de honger in de wereld nooit gewonnen worden. Een groot deel van de 852 miljoen mensen die chronisch honger lijden, leeft in gebieden waar de teeltlaag gevaarlijk dun is geworden.
Volgens de VN-studie kan onder meer de aanplant van bossen en de herintroductie van gecontroleerde veeteelt in plaats van intensieve landbouw het verlies aan teeltlaag tegengaan en op die manier de verwoestijning stoppen.