EU-lidstaten verdeeld over bodembescherming

In 2006 vond de Commissie de tijd rijp om een Europese richtlijn voor te stellen. Een van de doelstellingen was het in kaart brengen van alle gebieden die worden bedreigd door erosie, aardverschuiving en verzilting over een periode van vijf jaar, en deze informatie te bundelen tot een inventaris van aangetaste sites over 25 jaar.
Daar kan niemand iets op tegen hebben, zou je denken. Maar toen de Europese milieuministers de doelstellingen in december vorig jaar bespraken, hebben vijf regeringen het voorstel gekelderd: Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië, Nederland en Oostenrijk. Ze noemden de kostprijs voor de uitvoering van het initiatief een bezwaar of vonden dat je bodembescherming beter aan de nationale wetgeving overlaat.

Franse ommezwaai

Nu Frankrijk drie weken geleden begon aan het halfjaarlijkse EU-voorzitterschap, is dat land bereid om de discussie over het dossier opnieuw op te poken. Milieuactivisten verwelkomen de Franse ommezwaai, maar maken zich zorgen dat het voorstel zou worden afgezwakt.
Een van de compromissen die tijdens recente discussies onder EU-diplomaten kwamen boven drijven, zou inhouden dat het bundelen van de inventarissen niet langer verplicht is, net als het openbaar maken ervan. “Frankrijk zwakt de tekst ernstig af”, zegt John Hontolez, secretaris-generaal van het Europese Milieubureau (EEB) dat 143 organisaties verenigt.
Volgens hem maakt het politieke debat naar aanleiding van de recente piek in voedselprijzen wereldwijd duidelijk dat er nood is aan doeltreffende bodemwetgeving. “De meeste politici willen naar aanleiding van de voedselcrisis teruggrijpen naar het oude beleid, waarbij de productiviteit van Europese bodems werd verhoogd”, verklaart hij. “Dat houdt geen rekening met het feit dat productiviteit een prijs heeft. Je kan de productiviteit opvoeren door het gebruik van landbouwchemicaliën te versoepelen, het gebruik van meststof op te voeren en graslanden om te ploegen. Maar dan vrees ik dat je de basis voor de landbouw in Europa nog sneller kapot maakt.”

Veenbodems

De bodem behoeden voor verdere schade is van vitaal belang om de ergste gevolgen van de klimaatverandering af te wenden. De Europese grond bevat naar schatting 70 miljard ton organische koolstof. Dat is ruwweg het equivalent van een tiende van alle koolstof die zich in de atmosfeer heeft opgehoopt. Vooral veenbodems zouden tot 60 procent van alle in Europese grond opgeslagen koolstof bevatten. Vele ecologen beschouwen het essentieel dat de koolstof niet vrij komt maar in de grond blijft.
“De aanmaak van bodem neemt miljoenen jaren in beslag”, weet Ladislav Miko, een milieuambtenaar bij de Europese Commissie. “Het is een niet-hernieuwbare grondstof.” Miko voegt er nog aan toe: “De cijfers over de achteruitgang van de bodem zijn onrustwekkend, maar dat blijkt onvoldoende om tot een globaal akkoord te komen. Het bestaande wettelijke kader volstaat niet.”
De bodem kan ongeveer 20 procent absorberen van alle CO2-uitstoot, het gas dat voortkomt uit menselijke activiteit en dat de opwarming van de aarde in de hand werkt. Organische landbouw kan ervoor helpen zorgen dat de bodem een belangrijk aandeel van koolstof aan de atmosfeer onttrekt. Degradatie van de bodem daarentegen leidt tot grootschalige uitstoot van koolstofdioxide.