Europa beveiligt zichzelf met ontwikkelingsgeld

Echo heeft al vier miljoen euro geïnvesteerd in Profile, een project van de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR. De UNHCR heeft sinds 2004 al van meer dan 2,5 miljoen vluchtelingen in twintig landen vingerafdrukken geregistreerd. Van Afghaanse vluchtelingen die vanuit Pakistan naar hun land terugkeerden, heeft de organisatie ook irisbeelden vastgelegd. Samen met de softwaregigant Microsoft werkt de UNHCR ook aan een daarmee verbonden project, ProGres, dat in een aantal landen biometrische gegevens van vluchtelingen opslaat in een computersysteem.
Volgens Echo maakt de steun aan dergelijke initiatieven deel uit van een “innovatieve” aanpak om het antwoord op internationale crisissen te verbeteren. De VN-Vluchtelingenorganisatie wijst erop dat de gegevens die ze verzamelt onder meer gebruikt worden om vluchtelingen aan identiteitsbewijzen te helpen. Daarmee krijgen ze makkelijker toegang tot hulp of zelfs werk en kunnen ze hun rechten beter afdwingen.
Maar critici storen zich eraan dat er Europees hulpgeld gaat naar het verzamelen van vingerafdrukken, een techniek die overal ter wereld in de eerste plaats geassocieerd wordt met strafonderzoeken. “Als de Europese Unie veiligheidprojecten wil financieren, moet ze dat doen met geld dat daarvoor voorzien is”, oordeelt Ben Hayes van Statewatch, een Europese mensenrechtenwaakhond.

Stigma

De UNHCR zelf waarschuwde er vroeger zelf voor strafrechtelijke onderzoekstechnieken te introduceren in het asiel- en migratiebeleid. Dat zou ertoe kunnen leiden dat vluchtelingen gestigmatiseerd en onfair behandeld worden. De organisatie had bijvoorbeeld kritiek op de evolutie van Eurodac, een Europees systeem om via vingerafdrukken te vermijden dat asielzoekers hun kans wagen in verscheidene lidstaten. Vorig jaar stelde de Europese Commissie voor  ook de politiediensten in de Unie toegang te geven tot die vingerafdrukken.
Gilles Van Moortel, de woordvoerder van de UNHCR in Brussel, zegt dat zijn organisatie duidelijke richtlijnen heeft vastgelegd die moeten verhinderen dat de politie toegang krijgt tot de verzamelde gegevens. “De registratie die wij doen, is er alleen maar om de internationale bescherming van vluchtelingen te verbeteren.”
Volgens Hayes van Statewatch zijn die garanties “betekenisloos”. “Als zo’n systemen groot worden, oefenen ze een onweerstaanbare aantrekkingkracht uit op de ordediensten”.