Europa wil centrale pijler van VN worden

De Europese Commissie heeft de nieuwe voorstellen opgenomen in een nota
die, zoals dat gebruikelijk is, wordt voorgelegd aan de Europese Raad en
het parlement. De uitbreiding van de Europese Unie - in mei 2004 treden
tien landen toe - biedt volgens de commissie de gelegenheid en de
verantwoordelijkheid om de relaties met de VN op een andere leest te
schoeien. De nieuwe strategie die Patten daar gisteren (woensdag) voor
presenteerde, zal de Unie in de belangstelling plaatsen op de Algemene
Vergadering van de VN volgende week in New York.

De EU wil op basis van een gemeenschappelijke principeverklaring haar
vredeshandhaving en crisispreventie - bijvoorbeeld de missies in de Balkan
- zoveel mogelijk afstemmen op de Verenigde Naties. De EU steunt nu vooral
de humanitaire operaties van de VN. De Europese Commissie vertegenwoordigt
zijn lidstaten ook in domeinen als handel en internationaal recht, maar wil
die rol uitbreiden naar andere domeinen zoals milieu, waar de Europese
lidstaten nu nog zichzelf vertegenwoordigen.

De Europese voorkeur voor een multilateraal buitenlands beleid moet
duidelijker worden in onze relaties met internationale instellingen, te
beginnen met de VN. Als grootste geldschieter voor de VN, moet de Unie
concrete manieren vinden om zijn politieke invloed in het VN-systeem te
versterken, zegt Patten. Voor de goede orde: de VS leveren de grootste
bijdrage tot de VN, maar door de uitstaande miljardenschuld van de VS is de
ranglijst van grootste donors voor interpretatie vatbaar. De EU financiert
wel 40 procent van de VN-vredesoperaties.

De Europese Commissie betaalt per jaar zo’n 300 miljoen euro aan
VN-agentschappen en programma’s, maar toch vindt Patten dat de EU de
basismiddelen ontbeert om zijn potentiële rol als centrale pijler van de VN
te vervullen. Patten wil ook een batterij Europese ambassadeurs die
timmeren aan de relaties tussen Brussel en New York, waar het hoofdkwartier
van de VN gevestigd is.

Het voorstel bouwt voort op de uitgebreide samenwerking tussen de EU en de
VN die de laatste jaren tot stand gekomen is. Na maanden van discussie
hebben beide organen gezamenlijke doelen en deelgebieden vastgelegd, met
name Afrika, het Midden-Oosten en Oost-Europa.

De Commissie wil niet wachten op de nieuwe Europese grondwet die in
aantocht is. Er is nog ruimte om het buitenlandbeleid van de EU coherenter
te maken binnen artikel 19 van het huidige stichtingsverdrag, dat de Europese
lidstaten verplicht tot samenwerking in de VN-Veiligheidsraad. Allicht wil
de Commissie daarmee invloed uitoefenen op de herziening van het Europese
buitenlandbeleid, dat een onderdeel moet worden van de nieuwe grondwet. In
het ontwerp dat de Europese Conventie opstelde, krijgt de EU een nieuwe
Gemeenschappelijke Raad voor Buitenlandse Zaken en Veiligheid (CFSP), onder
leiding van een soort ‘minister’ van Buitenlandse Zaken.