Europese Commissie wil asielprocedure deels uitbesteden

De Europese Commissie wil dat asielzoekers hun aanvraag zo dicht mogelijk bij het land van herkomst doen voordat ze voet zetten op het grondgebied van de Unie. Oekraïne, Moldavië, Belarus (Wit-Rusland), en een nog te bepalen land in het gebied van de Grote Meren of de Hoorn van Afrika mogen de spits afbijten. Die landen worden vermeld in een voorstel dat de Europese ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken op 12 oktober zullen goedkeuren. De Commissie wil snel werk maken van de opvangcentra: de pilootprojecten zouden volgend jaar van start gaan en zo vroeg mogelijk in 2007 moet er al een evaluatie zijn.

Voor Oekraïne, Belarus, Moldavië en het Afrikaanse land hangt er een vette cheque vast aan het Europese voorstel. Ze zullen financiële steun krijgen om hun infrastructuur en asielprocedures te versterken.

De Commissie broedt al een tijdje op het idee. In 2003 deed de Britse premier Tony Blair al een informeel voorstel aan zijn Europese collega’s voor de externe verwerking van asielaanvragen. De voorstellen werden scherp veroordeeld door vluchtelingenorganisaties en mensenrechtengroepen. De EU wil af van zijn verplichting om asielaanvragen te behandelen, luidde het.

‘Brussel’ zegt dat opvangcentra in eigen regio - in het jargon heten ze regionale beschermingscentra - vluchtelingen juist meer toegang zullen geven tot de asielprocedure. Nu moeten ze een beroep doen op mensenhandelaars, stelt de Commissie. Franco Frattini, de Europese Commissaris voor Justitie, zegt dat zijn voorstel niets te maken heeft met vluchtelingen in kampen stoppen. Het gaat om het versterken van de bescherming in de eigen regio. Die aanpak vervangt het Europese asielsysteem niet, maar vult ze aan.

Frattini gelooft dat de opvangcentra misbruik van het politiek asiel zullen tegengaan. Opvang in eigen regio zou minder economische vluchtelingen aantrekken, mensen dus die op zoek zijn naar jobs en meer welvaart. Dit gaat niet om het bouwen van een fort Europa, maar om een efficiënter asielsysteem dat valse asielclaims tegengaat, zegt Frattinis woordvoerder Friso Roscam Abbing. Het zal verhinderen dat mensen sterven in de Middellandse Zee terwijl ze de EU willen bereiken. Wat is de zin van een systeem in stand te houden dat tijd en geld verslindt? We spenderen miljarden euro’s aan de verwerking van asielaanvragen in de EU. De nieuwe maatregelen zullen het huidige systeem aanvullen en niet vervangen.

De VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR, die regelmatig geconsulteerd werd door de Commissie, verwelkomt het nieuwe voorstel voorzichtig. We vinden het positief dat de EU het asielsysteem wil versterken, zegt William Spindler van UNHCR. Het is belangrijk dat deze maatregelen niet verhinderen dat asielzoekers naar Europa komen. Als dat wel het geval is, zal UNHCR zich verzetten omdat de EU dan zijn internationale verplichtingen niet nakomt. Voor zover we dat nu kunnen zeggen, is dat niet de bedoeling.

Veel experts inzake migratie vinden dat er eerst nog meer debat nodig is. Ferruccio Pastore, een onderzoeker bij het Centro Studi di Politica Internazionale in Rome, noemt de voorstellen van de Commissie sterk onvoldragen. Niets is erger dan de huidige situatie, zegt Pastore, waarbij Afrikaanse vluchtelingen sterven tijdens hun gevaarlijke overtocht door de Sahara of de Middellandse Zee. Maar hij waarschuwt ervoor dat het risico erg groot is dat de ‘regionale beschermingscentra’ zullen neerkomen op een manier voor potentiële opvanglanden om asielzoekers op afstand te houden. De Commissie belooft de Europese ministers meer details te verstrekken tegen eind november. (MM/ADR)