"Europese topambtenaar zaait tweedracht in zuidelijk Afrika"

Karl Friedrich Falkenberg, de vice-directeur-generaal van Handel in de Europese Commissie, zou regeringen van Zuid-Afrika’s buurlanden hebben aangemoedigd om maatregelen te nemen tegen Zuid-Afrikaanse bedrijven. Hij zou dat hebben gedaan tijdens besprekingen in het Namibische Walvisbaai tussen de EU en de Ontwikkelingsgemeenschap van Zuidelijk Afrika, de SADC.
De EU wil voor 31 december dit jaar een vrijhandelsakkoord op tafel hebben (een zogenaamde EPA, European Partnership Agreement) met acht SADC-landen, te weten Angola, Botswana, Lesotho, Mozambique, Namibië, Swaziland, Tanzania en Zuid-Afrika. De eerste zeven maken zich echter zorgen dat hun export naar Zuid-Afrika een deuk oploopt, doordat Europese concurrenten het makkelijker krijgen.
Europese ambtenaren hopen dat Europese bedrijven met een EPA meer voet aan
de grond krijgen in Zuid-Afrika. De huidige afspraken met Zuid-Afrika stammen uit 1999, maar de Europeanen willen dat Zuid-Afrika een reeks handelsbarrières afschaft.
“Schokkend” vond een Afrikaanse diplomaat van de suggestie van Falkenberg aan buurlanden om tarieven te heffen tegen Zuid-Afrika. De diplomaat wilde anoniem blijven. Het gaat volgens hem in tegen wat Brussel steeds beweert. “De Commissie benadrukt steeds dat de onderhandelingen zijn bedoeld om het integratieproces te steunen. Dit gaat daar recht tegenin.”
De diplomaat was ook vernietigend over de dreigementen van de Commissie om zware uitvoerheffingen in te stellen als de SADC-landen geen EPA tekenen voor 31 december. “We hebben die onzin nu lang genoeg aangehoord. Zuidelijk Afrika hoeft die pesterijen niet langer.” De regio komt nu in de EU nog in aanmerking voor en voorkeursbehandeling voor ontwikkelingslanden, maar vanaf 1 januari 2008 moet dat van de Wereldhandelsorganisatie voorbij zijn.
Falkenberg zelf is er niet, zeggen zijn medewerkers, en kan dus niet reageren op de beschuldiging. Volgens de handelswoordvoerder, Peter Power, is het “een hoop nonsens”. “Voor ons zijn regionale en lokale integratie juist het fundament van de EPA’s.”
Kritiek op EPA’s
Paul Goodison doet namens de organisatie European Research Office onderzoek naar de gevolgen van Europese handel voor zuidelijk Afrika. “De EU is enkel geïnteresseerd in de Zuid-Afrikaanse markt”, zegt hij. “De andere landen doen er niet toe.” Volgens Goodison heeft de strategie van de EU om de markt vergaand te openen “grote implicaties” voor Zuid-Afrika.
De Commissie heeft in april aangekondigd harder te onderhandelen over de handelsbarrières die Europese bedrijven nu in Zuid-Afrika tegenkomen. En dat belooft wat, want door officiële klachten in te dienen bij internationale instellingen heeft de EU al eerder met succes maatregelen weten te nemen tegen wetten in Colombia en Mexico die hun eigen producenten bevoordeelden, ten nadele van het Europese bedrijfsleven.
Volgens Goodison zijn de Zuid-Afrikanen bang dat EU bijvoorbeeld subsidies voor ondernemers uit de zwarte gemeenschap gaat aanpakken, omdat dat slecht zou zijn voor Europese bedrijven.
Ook volgens een Zuid-Afrikaanse ambtenaar probeert de EU een wig te drijven tussen Zuid-Afrika en zijn buren. “De reden is eenvoudig. We horen bij de ontwikkelingslanden, en we zijn er ook een, maar niet in alle opzichten. Op het platteland zie je de noden van een ontwikkelingsland.”
Kritiek heeft eveneens Wallie Roux, een Namibische handelsanalist die onlangs werd ontslagen omdat hij de EU ervan had beschuldigd landen te intimideren om toch maar tot een vrijhandelsakkoord te komen. Roux vindt het niet wenselijk dat de Commissie een vrijhandelsakkoord wil dat niet alleen goederen behelst, maar ook investeringen, aanbestedingen en concurrentie. Ontwikkelingslanden waren er eerder juist in geslaagd om die onderwerpen uit de handelsbesprekingen van de Wereldhandelsorganisatie te houden.
Volgens Roux zijn landen in zuidelijk Afrika niet klaar voor een uitgebreid vrijhandelsakkoord. “Het is een onmogelijke opgave”, vertelde hij. “De SADC-landen willen alleen over goederen praten, maar de EU wil de andere onderwerpen meenemen. Maar als de EU zuidelijk Afrika niet tegemoet komt, is er aan het eind van het jaar helemaal geen akkoord.”